تنگه‌های حیاتی اقتصاد دنیا

ایران با در اختیار داشتن تمام سواحل شمالی خلیج‌فارس و دریای عمان و همچنین اشراف بر سایر آبراه‌های منطقه، نقش مهمی در تأمین امنیت انرژی در جهان دارد.

رئیس‌جمهور روحانی پیش از اینکه آمریکا اعلام کند تحریم‌ها را از سر می‌گیرد، در سفر خود به سوئیس گفت: آمریکا مدعی شده است که می‌خواهد به‌طور کامل جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد باید این کار را انجام دهند و منتظر نتیجه آن بمانند.

روحانی در ادامه سخنان خود در بین سفرا و نمایندگان جمهوری اسلامی در خارج از کشور، گفت: در حال حاضر صحبت با آمریکا به معنای تسلیم شدن است و آقای ترامپ باید بداند با دم شیر بازی نکند چراکه پشیمان کننده است.

روحانی گفت: وقتی می‌گوییم اگر ایران نتواند نفت صادر کند، باقی کشورهای منطقه نیز نمی‌توانند به این معنا نیست که تنگه هرمز را می‌بندیم البته که این آسان‌ترین راه است اما ایران بسیاری تنگه‌های دیگر برای این کار در اختیار دارد.

ذهن کارشناسان به سمتی بود که ایران قصد دارد تنگه هرمز را ببندد اما بعد از سخنان روحانی و سردار سلیمانی صحبت از تنگه‌های دیگر به میان آمد که مشخص شد توانمندی ایران تنها به بستن یا ناامن کردن تنگه هرمز محدود نمی‌شود و توان تأثیرگذاری بر دیگر تنگه‌های مهم منطقه مثل تنگه باب المندب را نیز دارد.

۴ تنگه مهم در تجارت جهانی در شمال اقیانوس هند است به نام‌های:

۱.تنگه هرمز

۲.باب المندب

۳.کانال سوئز

۴.تنگه مالاگا که ۸۰% تجارت از این منطقه انجام می‌شود.

بیشتر نفت صادراتی از تنگه هرمز، باب المندب و کانال سوئز است که مهم‌ترین آن‌ها تنگه هرمز است. بر اساس گزارشی در نیمه نخست سال ۲۰۱۸ روزانه ۱۷.۴ میلیون بشکه نفت از تنگه هرمز صادر می‌شود که حدود ۳۵% کل صادرات نفت جهان است. در سال ۲۰۱۷ روزانه ۵ میلیون بشکه نفت از تنگه‌های باب المندب و ۵.۵ میلیون بشکه نفت هم از کانال سوئز به اروپا صادرشده است. درنتیجه بروز ناامنی در هر یک از این تنگه‌ها می‌تواند صادرات نفت را به اروپا مختل کند و این قاره را به چالش جدی بکشاند.

در سال‌های اخیر عربستان تلاش کرده تا بتواند خط لوله انتقال نفت از سه پایانه مهم نفتی خود که در شرق این کشور و در نزدیکی خلیج‌فارس هستند برای انتقال نفت به دریای سرخ و صادرات نفت از آن منطقه را به انجام برساند که تا به امروز موفق نبوده است. از طرفی عربستان، کویت، قطر، امارات و مصر یک خط لوله از پایانه نفتی عین السخنه در کانال سوئز به بندر اسکندریه در دریای مدیترانه متصل کرده‌اند که بخشی از تولیدات نفتی خود را از این مسیر صادر می‌کنند که حدود ۹% است که در مقابل سهم ۳۰ درصدی تنگه هرمز مقدار ناچیزی است.

بزرگ‌ترین تأسیسات نفتی عربستان در منطقه الشرقیه قرار دارد که روزانه حدود ۶ تا ۷ میلیون بشکه نفت از این منطقه صادرشده و این یعنی ۵۰% صادرات نفت عربستان سعودی. عربستان با حمله به یمن قصد داشت تا با اشغال استان حضرموت، بر بندر مکلا احاطه پیدا کند و با احداث خط لوله از بزرگ‌ترین چاه نفت خود در شرق عربستان به این بندر، تنگه هرمز را دور بزند که تاکنون موفق به انجام این کار نشده است. درنتیجه تنها راه عربستان برای صادرات نفت خود تنگه هرمز است، اما جمهوری اسلامی بر این منطقه احاطه کامل دارد و در اصل تأمین‌کننده اصلی امنیت این منطقه به شمار می‌رود.( در مورد الحاق بندر شهیدبهشتی و کلانتری بخوانید)

در سال‌های اخیر ایران با طراحی و تولید انواع تسلیحات موشکی و … توانمندی خود در حوزه رزم دریایی را به دست آورده است. نیروهای دریایی ارتش و سپاه موشک‌های کروز با بردهای مختلف تا ۳۰۰ کیلومتر را در اختیاردارند که قابلیت شلیک از انواع شناورها، سکوهای پرتاب ساحلی و بالگردها رادارند. علاوه بر این سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با طراحی و تولید موشک بالستیک ضد کشتی خلیج‌فارس با سرعت مافوق صوت حرکت کرده و مجهز به سامانه هدایت اپتیکی است، می‌تواند ناوهای جنگی را مورد هدف قرار دهد.

تنگه مهم هرمز منطقه کوچکی است که عرض آن ۲۱ مایل است و در این صورت اگر تنها یک سوپر نفت‌کش در این منطقه دچار سانحه شود عملاً این تنگه بسته خواهد شد و ناامن می‌شود. اما تنگه مهم بعدی، تنگه باب المندب است که در جنوب غرب یمن است و تنها آبراه متصل‌کننده خلیج‌فارس به تنگه هرمز به دریای سرخ و کانال سوئز است. طی روزهای گذشته نیروهای انصار الله دو کشتی نفت‌کش عربستانی که هرکدام حدود ۲.۵ میلیون بشکه نفت را حمل می‌کردند را با موشک‌های کروز مورد هدف قرار دادن به‌طوری‌که وزیر انرژی عربستان فعلاً تا اطلاع ثانوی صادرات نفت را از این منطقه متوقف کرده تا منطقه امن شود.( برای مطالعه در مورد کشتی سانی کلیک کنید)

درنتیجه با اتفاقات رخ‌داده، نقش ایران در تأمین امنیت منطقه به‌وضوح دیده می‌شود و سایر تنگه‌های مهم و راهبردی بدون حضور و دخالت جمهوری اسلامی ایران امنیت منایب را ندارند.