بارنامه حمل مرکب (FBL) چیست؟ خصوصیات بارنامه حمل مرکب!
بارنامه حمل مرکب یکی از انواع اسناد صادر شده جهت فرآیند حمل و نقل کالا است که از نظر جهانی اعتبار بسیار بالایی دارد. در بین انواع مختلف این اسناد، حمل مرکب تنها بارنامه‌ای است که به تأیید اتاق بازرگانی بین‌المللی، به دلیل تطبیق شرایطش با قوانین متحدالشکل اسناد حمل ترکیبی، رسیده است. بارنامه حمل مرکب میتواند به جای سند حمل دریایی نیز صادر شود. البته با این شرط که تمامی اطلاعات مربوط به بندر بارگیری، تخلیه و وسایل حمل دریایی در آن ذکر شده باشد.
اما سؤال اینجاست که استفاده از آن برای حمل و نقل کالا چه اهمیتی دارد؟ چرا بارنامه حمل مرکب؟ وجه تمایز این سند با دیگر بارنامه‌ها در چیست و چه خصوصیاتی دارد؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این موارد را باهم مرور کنیم.
آشنایی با بارنامه
همان‌طور که در مقاله ” بارنامه چیست و چه میزان اهمیت دارد ” اشاره شد، بارنامه نوعی سند و قرارداد بین فرستنده و حمل کننده کالا است که درآن تمامی اطلاعات مروبط به کالا (وزن، ابعاد، تعداد و …) و فرستنده ثبت می‌شود. طبق این سند، فرد حمل کننده موظف است کالا را صحیح و سالم به مقصد تعیین شده برساند. از این رو هر گونه خسارت و آسیب‌دیدگی به راحتی قابل جبران و پیگیری خواهد بود. برای آشنایی بیشتر با تعریف بارنامه و دریافت اطلاعات کامل در این زمینه می‌توانید به مقاله‌های تعریف بارنامه مراجعه کنید.
قوانین بارنامه
صادرکنندگان کالا باید مطابق با قوانین از ثبت کرایه حمل توسط فروشنده مطمئن شوند. مراحل صدور اوراق باید به صورت کاملا قانونی انجام گیرند. اخذ پروانه عبور و صدور راهنامه از وظایف مهم و ضروری صادرکنندگان است. همچنین صدور بارنامه آنلاین باید تحت پوشش بیمه مسئول حمل، انجام شود. فروشندگان نیز موظفند، مشخصات کامل بار و آدرس دقیق فرستنده را در برگه ذکر کنند.
تمامی اطلاعات مربوط به کالا نظیر: اندازه، قیمت و بسته‌بندی باید توسط فرستنده قید شوند. از قوانین مربوط به گیرنده نیز می‌توان به؛ تخلیه بار در زمان تعیین شده جهت جلوگیری از پرداخت حق توقف و پرداخت کرایه کل توسط شرکت حمل‌کننده اشاره کرد.
استفاده از خدمات شرکت‌های حمل و نقل و صدور بارنامه، امنیت و سلامت کالای حمل شده را افزایش می‌دهد. از طرفی در صورت بروز هر گونه حادثه‌ای، می‌توان از شرکت‌های بیمه ادعای خسارت کرد.
اهمیت استفاده از بارنامه به منظور حمل و نقل کالا
صدور بارنامه در حقیقت تضمینی برای ارسال به موقع و سلامت کالا است. زیرا شرکت‌های حمل و نقل با صادر کردن این اوراق، فرستندگان و گیرندگان را ملزم به رعایت قوانین می‌کنند. این قوانین در واقع انجام تجارت حمل و نقل بین‌المللی را برای فرستندگان و گیرندگان راحت‌تر می‌کند. در گذشته فرآیند حمل و جابه‌جایی کالاها از کشوری به کشور دیگر با مشکلات بسیاری همراه بود.
در طول مسیر احتمال قاچاق، دزدی، سوء استفاده از کانتینرها و محصولات، هزینه‌های توقف کالا در گمرک‌ها، مسائل مربوط به بارگیری و تخلیه، عدم ارسال به موقع کالا، ثابت نبودن نرخ حمل و … برای شرکت‌های تجاری بسیار بالا بود.
اما امروزه با صدور این اوراق و تعهدی که فرستندگان و گیرندگان در قبال وظایفشان می‌دهند، نه تنها امنیت محصولات افزایش خواهد یافت؛ بلکه هزینه‌های نهایی حمل نیز کاهش چشمگیری پیدا می‌کنند. از طرفی کالاها به موقع ارسال و در زمان تعیین شده به دست گیرندگان می‌رسند.
از این رو به منظور افزایش اعتبار تجاری، کاهش هزینه‌ها و تضمین سالم رسیدن کالا بهترین کار استفاده از خدمات بارنامه معتبر است. از طرفی زمانی که بارنامه‌ای برای کالا صادر می‌شود، هر گونه ادعایی خلاف مندرجات سند از سوی طرفین قرارداد، غیرقابل قبول است. زیرا همه شرایط از قبل تعیین و به تأیید طرفین خواهد رسید. اما بارنامه‌ها در انواع مختلفی صادر می‌شوند که هرکدام بسته به نوع مسیر حمل تعیین می‌شوند. البته بودجه شرکت‌ها نیز در انتخاب نوع سند بی‌تأثیر نیست.
بارنامه حمل مرکب (FBL) چیست؟
فیاتا (فدراسیون بین‌المللی اتحادیه‌های کارگزاران) به منظور یکپارچه و متحدالشکل کردن اسناد مربوط به حمل و نقل، اقداماتی را انجام داده است. یکی از مهم‌ترین اسناد در این راستا، بارنامه حمل مرکب نامیده می‌شود. این سند توسط خود کارگزاران صادر می‌شود. همچنین برای حمل با انواع وسایل مانند: کامیون، کشتی، هواپیما و … کاربرد دارد. این نوع بارنامه اعتبار جهانی دارد و تمامی بانک‌ها موظف به رعایت قوانین آن هستند. از آنجایی که همه می دانیم راننده یک قهرمان است و بیشترین سهم را در سیستم حمل و نقل به دوش دارد این سیستم میتواند روند کار آنها را تسهیل نماید.
در حقیقت FBL، سند حمل بار خریدار محسوب می‌شود که صحت مندرجات درون آن، تضمینی برای تحویل کالا است. این سند در بین انواع مختلف بارنامه، معتبرترین اوراق در سطح جهان به حساب می‌آید که با نام اختصاری CT.B/L شناخته می‌شود. نکته قابل توجه این که این نوع از بارنامه تفاوت زیادی با بارنامه هوشمند دارد و در یک راستا عمل نمی کنند.
بر روی اوراق این بارنامه آرم اتاق بازرگانی بین‌المللی، نماد انجمن ملی، حروف اختصاری FBL و حک واژه Negotiable به معنی قابل معامله بودن، درج شده است. این سند همچنین براساس قوانین ICC و NNCTAD مربوط به اسناد حمل چندوجهی، تدوین و انتشار یافته است. در ایران این نوع بارنامه توسط شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی صادر می‌شود.
ایران با توجه به قراردادی که با سازمان فیاتا امضا کرده، مسئولیت استفاده درست از این سند و کسب اطمینان از پوشش بیمه‌ای هنگام استفاده از آن را به طور کامل پذیرفته است.
خصوصیات بارنامه حمل مرکب چیست ؟
بارنامه حمل مرکب یک اوراق بهاءدار و قابل معامله همچون بارنامه الکترونیکی است. این سند توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی مورد تأیید قرار گرفته و همه بانک‌ها آن را براساس قوانین متحدالشکل اعتبارات اسنادی، قبول کرده‌اند. کارگزاران صدور بارنامه حمل مرکب، تمامی مسئولیت‌های تحویل کالا به گیرنده و هر نوع عملکرد نادرست و خلاف قوانین را برعهده دارند. در این نوع حمل از چند وسیله متفاوت جهت جابه‌جایی کالاها استفاده می‌شود. این بارنامه فقط و فقط توسط کارگزاران مجاز فیاتا صادر خواهد شد.
این اوراق قابل معامله و انتقال به غیر هستند. به این معنی که هر شخصی آن را در اختیار داشته باشد، صاحب بار محسوب می‌شود. طبق این بارنامه، فورواردر (کارگزار) بعد از صادر کردن سند حمل مرکب، متعهد می‌شود که به نام خود تمام وسایل لازم را جهت حمل از مبدا تا مقصد (تحویل کالا) مطابق با مندرجات اوراق فراهم کند. وی همچنین مسئولیت تمام اشخاصی را که از آنها جهت انجام خدمات حمل استفاده می‌کند را برعهده دارد.
مسئولیت هر گونه غفلت، خطا و عملکرد نادرست این اشخاص کاملاً برعهده شخص فورواردر است. کارگزاران هنگام صدور بارنامه باید چند نکته را مورد توجه قرار دهند. اول این که از تحویل کالا به خود، نماینده یا شعبه‌اش مطمئن شود.
یعنی کالا باید کاملا تحت اختیار شخص فورواردر یا شعبه‌اش قرار بگیرد و شخص دیگری چنین حقی بر کالا نداشته باشد. دوم، از توافق مسئولیت بیمه مطمئن شود. جزئیات درج شده در اوراق باید با دستورات دریافتی او تطابق داشته باشند. مطمئن شود که کالا را صحیح و سالم تحویل گرفته است. در نهایت باید از تعداد نسخه‌های اصلی بارنامه اطلاعات دقیق و کاملی داشته باشد.
تمامی حقوق و قوانین مربوط به فرستندگان، گیرندگان و حمل‌کنندگان در پشت سند حمل نوشته شده است. به عنوان مثال یکی از قوانین این اسناد از این قرار است که؛ اگر باری مشمول کالای خطرناک باشد و به اطلاع کارگزار نرسد، در صورتی که جان و مال افراد را به خطر اندازد، فورواردر این حق را دارد که محموله را در هر زمان و مکان تخلیه کند بدون آن که نیاز به پرداخت غرامت باشد. به همین دلیل درج جزئیات مشخصات کالا در بارنامه اهمیت بسیار زیادی دارد.
بارنامه حمل مرکب، تنها سند رسمی است که به تأیید اتاق بازرگانی بین‌المللی رسیده است. به همین دلیل اعتبار جهانی دارد و تمامی بانک‌ها موظف به رعایت قوانین آن هستند.
تفاوت بارنامه حمل مرکب و بارنامه سراسری چیست ؟
بارنامه حمل مرکب، همانند حمل سراسری از چند وسیله جهت جابه‌جایی کالا استفاده می‌شود که نفوذ بسیار زیادی در سراسر جهان دارند. اما این دو سند تفاوت‌هایی باهم دارند که در این بخش به آنها خواهیم پرداخت.
- بارنامه سراسری توسط متصدی حمل یا کریر صادر می‌شود. در حالی که صدور سند حمل مرکب برعهده فورواردر یا همان کارگزار حمل است.
- در حمل سراسری تمامی مسئولیت‌ها دو طرف حمل برعهده کریر است. در حقیقت متصدی حمل به عنوان تحویل گیرنده یا تحویل دهنده، در هر طرف ترانزیت نقش اصلی را ایفا می‌کند. در حالی که در حمل مرکب کارگزار مسئولیت حمل زمینی و دریایی را برعهده دارد. در واقع تمام برنامه‌ریزی‌های حمل از ابتدا تا انتها برعهده فورواردر خواهد بود.
- سند حمل مرکب فقط برای اعضای سازمان فیاتا صادر خواهد شد. اما بارنامه حمل سراسری وابسته به هیچ سازمانی نیست. از این رو هر شرکت حمل و نقلی که از حداقل دو وسیله متفاوت جهت حمل استفاده کند، باید سند حمل سراسری برای کالا صادر کند.
- بارنامه حمل مرکب وابسته به حمل سراسری است. به این معنی که بعد از ورود کالا به بندر، کارگزار حمل باید تمامی تسویه حساب‌های خود را انجام داده و از کریر ترخیصیه بگیرد. در غیر این صورت اجازه خروج بار از گمرک داده نمی‌شود.
- در حمل سراسری، تحویل کانتینر خالی در مقصد امکان‌پذیر است. در حالی که در حمل مرکب کانتینر خالی در مبدا تحویل داده می‌شود.
- در حمل سراسری یک وجه حمل کالا حتما باید از طریق دریا باشد.
در بارنامه حمل مرکب محدوده فرآیند صدور سند توضیح داده می‌شود. هدف از صدور این اوراق، شناسایی حیطه فرآیند صدور بارنامه، ذی‌نفعان فرآیند، تشریح روند کاری، شناسایی قوانین و مقرارات مربوط به طرفین قرارداد، تشریح نیازمندی‌های ذی‌نفعان و شناسایی المان داده‌های مورد نیاز در بارنامه است.این سند به دلیل اعتبار بالای جهانی، موقعیت بسیار خوبی را برای تاجرین فراهم کرده است. با بهره‌مندی از این اسناد در حقیقت سلامت کالای خود را تضمین می‌کنید.
همراهان همیشگی آسان بار در صورتی که مقاله مورد نظر برای شما مفید بوده است پیشنهاد میکنیم مقالات ” آشنایی با اعلام بار اینترنتی ” و ” بازارگاه حمل و نقل و باربری چیست ” را نیز مطالعه نمایید.
