سرما و یخ‌زدگی آسیبی است که در تمام دنیا بروز می‌کند. به مجردی که توده‌ای از هوای سرد به کشورمان می‌رسد شاهد مراجعه بیمارانی در شهرهایی هستیم که عمدتا بویی از زمستان ندارند. یا رانندگانی که در مسیر به دلیل نداشتن تجهیزات زمستانی یا مواجه شدن با سرما به آن مبتلا می شوند.
از طرفی افرادی هستند که تنها برای تفریح و بدون داشتن امکانات لازم پا به مناطق سردسیر و برفی می‌گذارند؛ جایی که سرما در کنار رطوبت اثر خود را در پوست و استخوان می‌گذارد. بخش دیگری از مصدومان سرمازدگی افرادی هستند که در این روزهای سرد و برفی سرپناهی ندارند. زمانی که بخش انتهایی اندام‌ها در معرض سرما قرار می‌گیرد به دلیل خون‌رسانی کمتر، دچار علائم و آسیب‌هایی می‌شود که به‌نام سرمازدگی شناخته می‌شود. سرمازدگی عمدتا بخش‌هایی از بدن را که خون‌رسانی ضعیف‌تری دارند، درگیر می‌کند. هر چه پوست مرطوب‌تر، سرعت باد و کمبود آب بیشتر باشد، خطر سرمازدگی افزایش می‌یابد. اغلب ما زمانی که در معرض سرما قرار گرفته‌ایم تجربه قرمز شدن گوش‌ها و بینی را داشته‌ایم. با اندکی گرم‌کردن این علائم از بین می‌رود، اما زمانی که با کفش نامناسب در معرض سرما قرار بگیرید و آب به داخل کفش نفوذ کند و امکان خشک‌کردن پا وجود نداشته باشد شرایط برای یخ‌زدگی مهیا می‌شود.
سرمازدگی می‌تواند از قرمزی، ورم، کبودی تا بی‌حسی و ناتوانایی حرکت اندام یخ‌زده متغیر باشد. زمانی که سرمازدگی به سمت یخ‌زدگی عضو پیش می‌رود، سیاه‌شدن اندام بروز می‌کند.
اقدامات اولیه در برخورد با سرمازدگی چیست؟
در زمان بروز علائم باید اندام را به سرعت خشک کرد. درآوردن کفش مرطوب و خشک‌کردن عضو به آرامی با پارچه‌ای خشک مفید است. اگر گاز استریل یا پارچه‌ای تمیز در اختیار دارید بخش سرمازده را بپوشانید.
انگشتان آسیب‌دیده را از هم جدا کنید. رطوبت بین انگشتان به این روش از بین می‌رود ضمن این که حرکت هوا باعث جلوگیری از افزایش سرمازدگی در فضای بین انگشتان می‌شود.
اگر می‌توان مصدوم را از محل خارج کرد نیازی به گرم‌کردن عضو حادثه دیده نیست. اگر اندام یخ‌زده به دنبال گرم‌کردن دچار یخ‌زدگی مجدد بشود، آسیب بیشتری به آن وارد می‌شود، اما زمانی که خروج مصدوم از محل مقدور نیست می‌توان از آب ۴۰ تا ۴۲ درجه سانتی‌گراد برای گرم‌کردن سریع عضو استفاده کرد. بالا نگه داشتن اندام از تورم بیشتر جلوگیری می‌کند. همین اقدام با کاهش تورم از درد نیز می‌کاهد. اگر درد شدید است و به بالا نگه‌داشتن و گرم‌کردن پاسخ نمی‌دهد، می‌توان از مسکن‌هایی مثل بروفن استفاده کرد.
در سرمازدگی چه نباید کرد؟
ـ هرگز عضو یخ زده را ماساژ ندهید.
ـ تاول‌ها نباید دستکاری شود. پارگی تاول‌ها خطر عفونت را افزایش می‌دهد. تنها اقدام لازم پانسمان تاول‌هاست.
ـ بیمار نباید سیگار بکشد. سیگار باعث انقباض عروقی می‌شود که همین باعث کاهش بیشتر خون‌رسانی به بخش یخ‌زده می‌شود. پس تصور نادرست گرم‌شدن فرد با کشیدن سیگار را از ذهن خود خارج کنید.
پس از اقدامات اولیه به یاد داشته باشید که تمام بیماران نیازمند انتقال به اورژانس هستند.
