کالای متروکه چیست؟ چه دلایلی باعث متروکه شدن کالا می‌شود

زمان مطالعه: ۷ دقیقه

کالای متروکه مانند گروپاژ یک اصطلاح گمرکی است که در زمینه فعالیت‌های گمرکی یکی از مفاهیم اساسی است که برای تازه‌واردان به دنیای تجارت بین‌المللی بسیار اهمیت دارد. اصطلاح کالای متروکه به کالاهایی اشاره دارد که مالک آن‌ها به دلایل مختلفی نتوانسته است فرایند ترخیص و گمرکی‌سازی آن‌ها را به پایان برساند، مثلاً با عدم مراجعه به گمرک یا تاخیر در ارائه مدارک لازم.

در این مقاله، قصد داریم به‌صورت جامع و کامل با مفهوم کالای متروکه آشنا شده و قوانین مرتبط با این مفهوم را بررسی نماییم. همچنین، به بررسی راهکارها و نکات کلیدی در ارتباط با فروش کالای متروکه و روش‌های جلوگیری از وقوع این مسئله خواهیم پرداخت.

کالای متروکه چه کالایی است ؟

تعریف کالای متروکه در قوانین گمرکی بسیار مهم است. این اصطلاح به کالاهایی اشاره دارد که بیش از حد مجاز در انبارهای گمرک نگهداری می‌شوند. در واقع، هر کالای وارداتی برای ورود به کشور باید ابتدا وارد گمرک شده و پس از ارائه مدارک توسط صاحب کالا مراحل ترخیص را طی کند.

درصورتی‌که کالایی وارد گمرک شود اما صاحب کالا پس از گذشت ۴ ماه اقدامات لازم برای ترخیص آن را انجام ندهد، آن کالا به عنوان متروکه شناخته می‌شود و اداره گمرک مجاز است نسبت به ضبط و فروش آن اقدام کند.

قوانین کالای متروکه بسته به نوع کالا مانند بار فله و … و نحوه حمل کالای وارداتی متفاوت است و هر کالا شرایط خاص خود را برای متروکه شدن دارد. در پاسخ به این سؤال که کالای متروکه چه کالایی است، می‌توان گفته که به‌طورکلی، کالاهایی که به‌صورت هوایی وارد گمرکات کشور می‌شوند، اگر پس از گذشت دو ماه از زمان صدور اولین قبض انبار اقدامات لازم برای ترخیص آنها انجام نشود، به‌عنوان کالای متروکه شناخته می‌شوند. این مدت‌زمان برای سایر اماکن گمرکی مانند گمرک‌های دریایی و شامل حمل و نقل زمینی به ۴ ماه افزایش می‌یابد.

دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی چیست؟

متروکه شدن کالاها در گمرک می‌تواند به دلایل گوناگونی رخ دهد که از جمله مهم‌ترین آنها عبارتند از عدم مراجعه صاحبان کالا به گمرک و عدم انجام ترخیص کالا. این مشکل ممکن است به عوامل متعددی برگردد که در زیر به‌تفصیل آنها پرداخته‌ایم.

عدم ارائه اسناد یا تاخیر در ارسال مدارک لازم مربوط به کالا

یکی از عوامل اساسی که می‌تواند منجر به متروکه شدن کالاها در گمرک شود، عدم ارائه صحیح و به‌موقع اسناد و مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا است. این مشکل ممکن است به دلیل اقدامات نادرست یا ناقص صاحبان کالا باشد که موجب تأخیر در فرایند ترخیص شده و در نهایت به متروکه شدن کالاها منجر می‌شود.

عدم اخذ مجوز واردات یا عدم تأیید بهداشت و استاندارد

بعضی از کالاها برای واردات به کشور نیاز به دریافت مجوزهای خاصی از سازمان‌ها و مراجع ذی‌صلاح دارند. اگر صاحب کالا اقدامات لازم برای گرفتن این مجوزها را انجام ندهد، فرایند ترخیص کالا ممکن است به مشکل برخورده و کالاها متروکه شوند.

برخی از علل عدم اخذ مجوزهای وارداتی یا عدم تأیید وزارت بهداشت و استاندارد که می‌توانند به متروکه شدن کالاها منجر شوند را بررسی می‌کنیم:

• عدم آگاهی: ممکن است صاحب کالا به دلیل عدم آگاهی از نیاز به مجوزهای وارداتی یا استانداردهای بهداشتی و استانداردی، اقدامی در این زمینه نکند.
• مشکلات مالی: برخی از مجوزها نیازمند پرداخت هزینه‌هایی هستند و عدم توانایی صاحب کالا در پرداخت این هزینه‌ها می‌تواند باعث عدم اخذ مجوز شود.
• مسائل فنی: گاهی اوقات کالاها به دلیل عدم تطابق با استانداردهای بهداشتی و استانداردی مورد تأیید قرار نمی‌گیرند.

با اطلاعات کافی و بررسی دقیق قوانین و مقررات مرتبط با واردات کالا و کالای متروکه، صاحبان کالا می‌توانند از وقوع مشکلاتی مانند متروکه شدن کالاها جلوگیری کرده و فرایند ترخیص را به طور صحیح و به‌موقع انجام دهند.

نداشتن منابع مالی و کمبود نقدینگی صاحبان بار

یکی از مهم‌ترین دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی، عدم توانایی صاحبان کالا در پرداخت هزینه‌های مربوط به ترخیص است. این مسئله می‌تواند باعث تأخیر در فرایند ترخیص کالا و در نهایت متروکه شدن آنها گردد.

چگونه از متروکه شدن جلوگیری کنیم: راهکارهای کارآمد

برای جلوگیری از متروکه شدن کالا در گمرک، می‌توانید اقداماتی جهت رفع این مشکل انجام دهید. از این کارها می‌توان به آشنایی با قوانین و مقررات، برنامه‌ریزی قبلی، استعلام هزینه‌های ترخیص، تهیه اسناد، پیگیری فرایند، آموزش به کارکنان و مشاوره با متخصصان اشاره کرد. در ادامه به توضیح کامل تمامی این موارد خواهیم پرداخت.

• آشنایی با قوانین و مقررات: راهکار اساسی برای جلوگیری از مشکلات

برای جلوگیری از وقوع مشکلاتی مانند متروکه شدن کالاها، اطمینان حاصل کنید که به طور کامل با قوانین و مقررات مرتبط با واردات و ترخیص کالاها آشنا هستید. این اطلاعات شامل الزامات اسناد، مجوزها و مراحل ترخیص است. با داشتن این اطلاعات، می‌توانید فرایند واردات و ترخیص کالاها را به‌صورت صحیح و به‌موقع انجام دهید و از وقوع مشکلاتی مانند متروکه شدن کالاها جلوگیری کنید.

با اطلاعات دقیق و کافی درباره قوانین و مقررات مرتبط با واردات و ترخیص کالاها، می‌توانید از ورود به مسائل قانونی و گمرکی پیشگیری کرده و فرایند ترخیص کالا را به‌صورت قانونی و موفقیت‌آمیز انجام دهید.

• برنامه‌ریزی قبلی: کلید موفقیت در فرایند واردات

قبل از انتقال کالا، برنامه‌ریزی کامل و دقیق انجام دهید. از جمله این برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند شامل تهیه اسناد و مدارک موردنیاز، دریافت مجوزها و تأیید هزینه‌های ترخیص باشد. با انجام این مراحل قبلی به‌صورت دقیق و به‌موقع، می‌توانید از وقوع مشکلاتی مانند تأخیر در ترخیص یا اضافه‌شدن کالای خود به لیست کالای متروکه جلوگیری کرده و فرایند واردات را به طور صحیح و مؤثر ادامه دهید.

• استعلام از هزینه ترخیص: راهکار اساسی برای برنامه‌ریزی دقیق

قبل از حمل کالا، از گمرک یا شرکت‌های ترخیص معتبر استعلام بگیرید تا هزینه‌های مربوط به ترخیص کالا را به‌دقت محاسبه کنید و آماده باشید. با انجام این مرحله مهم، می‌توانید از پیش اطلاعات کافی درباره هزینه‌های ترخیص به دست آورده و برنامه‌ریزی دقیق‌تری برای فرایند واردات کالاها داشته باشید.

• تهیه اسناد کامل: یکی از مراحل حیاتی در فرایند ترخیص

قبل از هر چیز، اطمینان حاصل کنید که تمامی اسناد و مدارک موردنیاز برای ترخیص کالا به‌صورت کامل و صحیح تهیه شده باشند. با داشتن اسناد کامل، می‌توانید فرایند ترخیص کالا را به‌صورت سریع و بدون مشکلات انجام دهید و از وقوع مشکلاتی مانند تأخیر در ترخیص یا متروکه شدن کالاها جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که اسناد صحیح و کامل، اساسی‌ترین عامل در انجام موفقیت‌آمیز فرایند ترخیص کالاها هستند.

• پیگیری فرایند ترخیص: کلید موفقیت در واردات کالاها

حتماً فرایند ترخیص کالا را به‌دقت پیگیری کنید و به‌موقع اقدامات لازم را انجام دهید. در صورت وجود مشکلات یا تأخیرها، سریعاً اقدام به رفع آنها کنید. این اقدامات شامل ارتباط با مسئولین گمرک، پیگیری وضعیت ترخیص کالا و انجام اصلاحات و تکمیل مدارک ناقص است. با این کارها می‌توانید از وقوع مشکلاتی مانند تأخیر در ترخیص یا متروکه شدن کالاها جلوگیری کرده و فرایند واردات کالاها را به‌صورت سریع و موفقیت‌آمیز ادامه دهید.

• آموزش به مدیران و کارکنان: اساس موفقیت در تجارت بین‌المللی

اگر به‌تازگی به تجارت بین‌المللی وارد شده‌اید، حتماً مدیران و کارکنان خود را نیز در زمینه قوانین گمرکی و اقدامات ترخیص کالاها آموزش دهید. این آموزش شامل شناخت دقیق از فرایند ترخیص، اسناد موردنیاز، مقررات و ضوابط مرتبط با گمرک، رویه‌های عملیاتی و دلایل اضافه‌شدن یک کالا به لیست کالای متروکه است. با انجام این آموزش‌ها، می‌توانید از توانایی کارکنان در مدیریت صحیح و انجام موفقیت‌آمیز فرایند ترخیص کالاها اطمینان حاصل کنید و از وقوع مشکلاتی مانند تأخیر در ترخیص یا متروکه شدن کالاها جلوگیری کنید.

• مشاوره با متخصصان: راهکار حیاتی در موفقیت تجارت بین‌المللی

در صورت نیاز، با مشاوران گمرکی یا افرادی که تجربه کار با گمرک را دارند مشورت کنید تا از نکات و توصیه‌های آن‌ها بهره‌مند شوید. با این اقدام، می‌توانید از تجربیات و دانش آن‌ها در زمینه قوانین و رویه‌های گمرکی بهره ببرید و فرایند ترخیص کالاها را به‌صورت مؤثرتر و بدون مشکلات انجام دهید.

این اقدامات راه‌حل‌ها و پاسخ‌های مناسبی برای سؤال چگونه از متروکه شدن جلوگیری کنیم، است و می‌توانید احتمال وقوع مسائلی مانند متروکه شدن کالاهای وارداتی خود در گمرک را به حداقل برسانید و فرایند ترخیص را به طور صحیح و بهینه انجام دهید.

بار بعد از چه بازه زمانی متروکه محسوب میشود؟

باتوجه‌به قوانین گمرکی، از تاریخ صدور قبض انبار برای واردات، صادرات و یا ترانزیت، بیشترین زمان توقف کالا در گمرک ۴ ماه خواهد بود. درصورتی‌که صاحب کالا در این مدت به گمرک مراجعه نکند و مراحل تشریفات گمرکی را انجام ندهد، بار به‌عنوان متروکه در نظر گرفته خواهد شد. لازم به ذکر است که مؤسسات تولیدی از این بازه زمانی ۴ماهه مستثنی هستند. اما در صورت وجود محموله‌های هوایی، حداکثر زمان برای متروکه شدن بار به‌مدت ۷۰ روز از تاریخ ورود بار به گمرک است.

مراحل فروش بار متروکه

زمانی که کالای متروکه در انبار گمرک نگهداری می‌شوند، سازمان گمرک مسئولیت فروش این کالا را بر عهده می‌گیرد. پس از ضبط کالا، سازمان گمرک اقدام به فروش آن می‌نماید. سه روش عمده برای فروش کالای متروکه از سوی سازمان گمرک وجود دارد (مراحل فروش بار متروکه):

• حراج
• خرده‌فروشی
• مزایده کتبی

هزینه‌های مربوط به نگهداری، فروش، نقل‌وانتقالات بار، حق بیمه و سایر موارد مشابه، از مبلغ به‌دست‌آمده از فروش کالا کسر و مابقی به صاحب کالا باز می‌گردد. این نکته مهم است که سازمان گمرک هزینه‌ها و جریمه‌های مرتبط با کالاها را از مبلغ فروش کسر کرده و مابقی را به صاحب کالا باز می‌گرداند.

اگر کالاهایی متروکه شده از انواع کالاهای ممنوعه باشند شرایط به چه صورت است؟

اگر کالای متروکه از نوع کالاهای ممنوعه گمرک ایران باشند، ارزیاب گمرک موظف است به‌سرعت اقدامات لازم را انجام دهد و سازمان گمرک باید مراتب را به صاحب کالا یا آورنده آن اطلاع دهد. درصورتی‌که آورنده کالا مشخص نباشد، اطلاعات در یک روزنامه عمومی منتشر می‌شود.

اگر صاحب کالا اعتراضی نسبت به ضبط کالا داشته باشد، می‌تواند حداکثر تا دو ماه از زمان ابلاغ صورت‌مجلس ضبط یا درج در روزنامه به مراجع قضایی مراجعه کند و ظرف ۱۵ روز اعتراض خود را به مراجعه قضایی اعلام نماید. در غیر این صورت، کالای موجود در گمرک توسط دولت ضبط می‌شود.

درصورتی‌که کالای ضبط شده سریع الفساد باشد یا نگهداری آن هزینه زیادی داشته باشد و مدت‌زمان ۶ ماه از تاریخ ضبط آن گذشته باشد اما مراجع قضایی تکلیف نهایی آن را مشخص نکرده باشند، بر اساس قانون به فروش رسیده و وجوه حاصل از فروش تا زمان تعیین تکلیف نهایی به‌عنوان سپرده نگهداری می‌شوند.

جمع‌بندی

کالای متروکه، کالاهایی هستند که بیش از حد مجاز در انبارهای گمرک نگهداری می‌شوند. بار بعد چه بازه زمانی متروکه محسوب میشود؟ درصورتی‌که صاحب کالا پس از گذشت ۴ ماه از زمان ورود به گمرک اقدامات ترخیصی را انجام ندهد، کالا به عنوان کالای متروکه شناخته می‌شود. عواملی مانند عدم ارائه اسناد کامل، عدم اخذ مجوز واردات یا تأخیر در ترخیص می‌توانند به متروکه شدن کالاها منجر شوند.

برای جلوگیری از متروکه شدن کالاها، می‌توانید اقداماتی از قبیل آشنایی با قوانین و مقررات، برنامه‌ریزی قبلی، استعلام هزینه‌های ترخیص، تهیه اسناد کامل، پیگیری فرایند ترخیص، آموزش به کارکنان و مشاوره با متخصصان انجام دهید. این اقدامات به شما کمک می‌کنند تا از وقوع مشکلاتی مانند متروکه شدن کالاها جلوگیری کرده و فرایند ترخیص را به طور صحیح و بهینه انجام دهید.

سؤالات متداول

کالای متروکه چه کالایی است؟

پاسخ: اگر کالای وارداتی پس از ورود به گمرک، صاحب کالا پس از گذشت مدت‌زمان مشخص (دو ماه برای انبارهای هوایی و چهار ماه برای سایر اماکن گمرکی) اقدامات لازم برای ترخیص آن را انجام ندهد، آن کالا به‌عنوان متروکه شناخته می‌شود.

دلایل اضافه‌شدن کالای وارداتی به لیست کالای متروکه چیست؟

پاسخ: دلایل متروکه شدن کالاهای وارداتی می‌تواند شامل عدم ارائه اسناد کامل و به‌موقع، عدم اخذ مجوزهای وارداتی یا عدم تأیید بهداشت و استاندارد و نداشتن منابع مالی و کمبود نقدینگی صاحبان بار باشد.