بارنامه چیست و چه میزان اهمیت دارد؟ سیر تا پیاز بارنامه

زمان مطالعه: ۹ دقیقه

برای کسانی که با هر عنوانی در شرکت‌های باربری کار می‌کنند واژه ” بارنامه” کلمه‌ای ملموس و پر استفاده است. این کلمه الفبای آشنایی با قوانین کار در حوزه حمل و نقل و باربری است. بنابراین اگر دانشجوی یکی از رشته‌های مربوط به حمل و نقل هستید یا قصد دارید وارد بازار کار در این زمینه شوید لازم است پیش از هر چیز بدانید بارنامه چیست؟ چه تاریخچه‌ای دارد؟ انواع آن چیست؟ شامل چه اطلاعاتی می‌شود؟ چه میزان اهمیت دارد؟ و …

با ادامه این مطلب همراه ما باشید تا سیر تا پیاز بارنامه را برای شما تشریح کنیم تا به پاسخ همه پرسش‌های فوق و کمی بیش از آن دست پیدا کنید.

بارنامه چیست؟

ساده‌ترین پاسخ به این پرسش که بارنامه چیست؟ این است که بارنامه یک سند لازم و ضروری برای جابه‌جایی یک محموله بار است. در واقع بارنامه که در زبان انگلیسی به آن bill of loading یا BL گفته می‌شود، یک سند حقوقی است که به عنوان قرارداد بین صاحب بار، شرکت حمل و نقل و حامل یک وسیله نقلیه امضا می‌شود. به این ترتیب حامل اجازه خواهد داشت که بار تشریح شده در بارنامه را از انبار تحویل گرفته و آن را به مقصد حمل کند.

هیچ تفاوتی نمی‌کند که وسیله نقلیه چه باشد؟ قطار، تریلی، کشتی یا هواپیما. به هر حال هیچ باری بدون بارنامه از باربری مبدأ تحویل گرفته نشده و اجازه خروج از انبار و حمل شدن را ندارد.

معنی جمله بالا این است که بارنامه سندی قانونی و الزام‌آور است که همه جزئیات مورد نیاز و مربوط به بارگیری یک محموله را برای حامل بار و شرکت حمل و نقل روشن می‌کند.

تاریخچه بارنامه چیست؟

برخی معتقدند تاریخچه بارنامه به زمان روم باستان باز می‌گردد. گرچه سندی رسمی برای استناد به این مدعا وجود ندارد، اما چون روم یکی از مهد‌های تمدن بشری است، این احتمال منطقی بوده و می‌تواند درست باشد. اما اگر بخواهیم تاریخچه بارنامه را بر اساس اسناد موجود بیان کنیم باید به قرن ۱۱ میلادی برگردیم. چون اولین اسناد شبیه به بارنامه از آن دوران به جا مانده است.

در این زمان تجارت با کشتی بین بنادر دریای مدیترانه رشد چشمگیری داشته است؛ لذا این نیاز بین حاملان کشتی و صاحبان بار احساس شده که بار باید شناسنامه‌ای رسمی داشته باشد. به همین دلیل افراد به ثبت سندی روی آوردند که قبل از حمل بار آن را مابین خود امضا کنند.

البته قوانین رسمی و مدون مربوط به ثبت یک بارنامه به سال ۱۳۵۰ میلادی بازمی‌گردد. در واقع در این تاریخ بود که بارنامه‌های رسمی و قانونی با قالبی شبیه به آنچه اکنون به عنوان بارنامه وجود دارند، پدید آمدند.

چرا بارنامه تا این اندازه مهم است؟

پیش‌تر نیز به این موضوع اشاره کردیم که بارنامه یک سند رسمی و حقوقی است. این جمله به معنای آن است که اگر برای بار سند شده در بارنامه در حین حمل مشکلی پیش بیاید، صاحب بار قادر است طبق اطلاعات موجود در بارنامه از باربری یا حامل بار شکایت کند؛ بنابراین دانستن دلایل اهمیت بارنامه کمک می‌کند افراد درک کنند که پیش از تحویل گرفتن بار و حمل آن زیر چه سند مهمی را امضا می‌کنند و در قبال آن چه مسئولیت‌هایی را برعهده دارند.

به طور کلی بارنامه دارای اهداف یا نقش‌های اساسی زیر است:

1. بارنامه اصلی‌ترین مدرک یا قرارداد رسمی حمل کالا است.
2. بارنامه رسید کالا است.
3. این سند قابل معامله است.
4. اطلاعات آن بدون قید و شرط است. یعنی اگر قصوری در تحویل بار سند شده در بارنامه صورت گیرد این موضوع از مراجع قانونی قابل پیگیری است. مگر این‌که طرفین روی شکل دیگری از تحویل بار تفاهم کرده باشند.

همین توضیحات کافی است که دلایل اهمیت بارنامه روشن و وجهه قانونی این سند و مسئولیت‌هایی که در پی امضای آن بین صاحب بار، باربری و حامل بار متوجه تمام طرفین می‌شود مشخص شود.

چه اطلاعاتی در بارنامه درج می‌شود؟

به طور کلی تمامی بارنامه ها همچون بارنا‌مه‌ الکترونیکی شامل همه اطلاعات مربوط به بار با جزئیات کامل است. این اطلاعات شامل نوع، وزن، تعداد و ماهیت بار است. همچنین حاوی اطلاعات شناسایی کامل در مورد تحویل دهنده بار در مبدأ و تحویل گیرنده بار در مقصد می‌شود.

ضمن آن که در بارنامه مشخص می‌شود که هزینه حمل بار چقدر است؟ این مبلغ چطور، در کجا و توسط چه کسی پرداخت می‎‌شود؟ آیا بار بیمه دارد یا خیر؟ و بابت حمل آن چقدر کمیسیون باید به شرکت باربری پرداخت شود. در واقع اگر بخواهیم همه این اطلاعات را دسته بندی و با جزئیات بیان کنیم باید بگوییم آنچه در بارنامه درج می‌شود شامل اطلاعات زیر است:

اطلاعات کلی بار

این اطلاعات شامل: ماهیت، نوع، وزن، ابعاد، تعداد، شکل بسته‌بندی، وضعیت ظاهری و به‌صورت کلی هرآنچه که هویت یک بار را به طور کامل شرح می‌دهد، می‌شود.

اطلاعات ارسال کننده بار

ارسال کننده بار لزوماً صاحب آن نیست. اما اطلاعات مربوط به شخص ارسال کننده که شامل: نام و نام خانوادگی، کد ملی، اطلاعات تماس و … می‌شود باید در بارنامه درج شود.

اطلاعات مبدأ بار

آدرس دقیق محل بارگیری و تاریخ بارگیری باید در بارنامه درج شود.

اطلاعات تحویل گیرنده بار

نام، نام خانوادگی، کد ملی و اطلاعات تماس فردی که در مقصد بار را از حامل و باربری تحویل می‌گیرد باید در بارنامه مشخص باشد.

اطلاعات مقصد

زمان تقریبی رسیدن بار به مقصد و آدرس دقیق محلی که بار باید توسط حامل تحویل داده شود جزو ضروری‌ترین اطلاعات موجود در بارنامه است.

اطلاعات حامل بار

نوع وسیله نقلیه، اطلاعات شخصی و اصلی حامل وسیله نقلیه، حتی آدرس دقیق محل سکونت و اطلاعات تماس او باید در بارنامه ذکر شود. در صورتی که بار توسط وسیله‌ای مانند تریلی یا هر خودروی دیگری حمل می‌شود اطلاعات اساسی خودرو مانند نوع خودرو، شماره و سری پلاک نیز باید در بارنامه ثبت شود.

اطلاعات مالی بار

جزئیات مربوط به هزینه اصلی بار، کمیسیون شرکت باربری، شیوه پرداخت هزینه حمل بار و بیمه بار در بارنامه درج می‌شود.

اطلاعات ثبتی بارنامه

هر بارنامه شامل اطلاعاتی نظیر شماره بارنامه، سریال بارنامه و تاریخ تنظیم است که در بالاترین بخش بارنامه درج می‌شود.

به یاد داشته باشید که وجهه حقوقی یک بارنامه به اندازه هر سند دیگری مهم است. به دلیل همین اهمیت بارنامه است که اطلاعات مندرج در آن از هر نظر باید شفاف، کامل و با جزئیات باشد.

قوانین بارنامه چیست؟

از آنجائی‌که که بارنامه یک سند رسمی است، قوانین بارنامه به‌صورت مدون در آمده و مفاد آن وظایف ۳ رکن اصلی آن یعنی: ارسال‌کننده و گیرنده بار، شرکت باربری و حامل بار را مشخص می‌کند.

قوانین بارنامه برای ارسال کننده و گیرنده بار

طبق قوانین بارنامه ارسال کننده و گیرنده بار وظایف زیر را بر عهده دارند:

1. ارسال کننده موظف است مشخصات کامل بار و آدرس محل دقیق بارگیری را مشخص کند.
2. وظیفه ارسال کننده است که مشخصات دقیق تحویل گیرنده بار همچنین آدرس محل تخلیه یا تحویل بار را اعلام کند.
3. ارسال کننده باید به موقع برای بارگیری محموله در محل مبدأ حاضر شود.
4. تحویل گیرنده بار باید به موقع در محل مقصد حاضر شود و بار را تحویل بگیرد.
5. هزینه حمل بار طبق قرار قبلی باید توسط ارسال کننده یا تحویل گیرنده بار تمام کمال یا به‌صورت پیش کرایه و پس کرایه پرداخت شود.

قوانین بارنامه برای باربری

شرکت باربری، صادر کننده بارنامه است. شرکت باربری بارنامه را به عنوان سند بین صاحب بار و خودش تنظیم کرده و طرفین آن را امضا می‌کنند. طبق قوانین بارنامه، باربری موظف است:

• اطلاعات لازم در بارنامه را به شکل دقیق در این سند درج کرده سپس آن را وارد سیستم بارنامه کند.
• اسناد بارنامه را برای مدت مشخصی بایگانی کرده و از آن‌ها نگهداری کند.
• بار را بیمه کند.
• پروانه عبور بار را از مرز شهر یا کشور را از مراجع ذی‌صلاح اخذ کند.

همانطور که در مقالات گذشته اشاره کرده ایم شرکت آسان بار جز اولین شرکتهای می باشد که توانسته است مجوز بزرگ مقیاس هوشمند را کسب نمایید و به واسطه آن برنامه آنلاین از هر مبدای صادر نمایید.

وظایف حاملان بار

طبق قوانین بارنامه، حامل بار از کاپیتان کشتی گرفته تا رانندگان وانت موظف‌اند:

1. در زمان مقرر شده برای تحویل گرفتن بار در محل مبدأ حاضر باشند.
2. از زمان تحویل گرفتن بار در مبدأ تا تحویل آن در مقصد مراقب سلامت بار باشند.
3. به موقع و بدون وقفه بی دلیل به سمت مقصد حرکت کنند.
4. در زمان مقرر شده و با در نظر گرفتن زمان‌های توقف در محل دقیق مقصد حضور پیدا کرده و اقدام به تحویل بار نمایند.

انواع بارنامه

بارنامه انواع مختلفی دارد که بسته به نوع وسیله نقلیه به گروه‌های زیر دسته بندی می‌شوند:

بارنامه هوایی

اگر قرار باشد که باری با هواپیما حمل شود باید برای آن بارنامه هوایی صادر شود. نکته‌ای که در خصوص بارنامه هوایی وجود دارد این است که فرستنده بار قادر است تا قبل از فرود هواپیما در مقصد و تحویل بار به تحویل گیرنده، آدرس و نام تحویل گیرنده را تغییر دهد. همچنین می‌تواند بار را قبل از تحویل پس بگیرد.

بارنامه راه آهن

بارنامه راه آهن نیز برای حمل بار در سیستم ریلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تنها قطارهای مخصوص باربری مجاز به حمل بار هستند و به هیچ عنوان نمی‌توان از قطارهای مسافربری برای انتقال کالا استفاده کرد. در بارنامه راه آهن به جز اطلاعات مربوط به بار، تحویل دهنده و تحویل گیرنده، اطلاعاتی نظیر شماره واگن و اطلاعات مورد نیاز گمرکی نیز درج می‌شود.

یکی از ویژگی‌های بارنامه راه آهن این است که بر خلاف انواع دیگر بارنامه، این سند به هیچ عنوان قابل معامله نیست و نمی‌توان آن را به دیگری انتقال داد.

بارنامه دریایی

بدیهی است که بارنامه دریایی به منظور حمل بار توسط کشتی صادر می‌شود. همه اطلاعات لازم در یک بارنامه باید در بارنامه دریایی نیز درج شود. علاوه بر آن که اطلاعات کشتی مانند اسم آن و نام بندری که باید بار به آن تحویل داده شود نیز در بارنامه دریایی ثبت شود. مسئولین بنادر به هیچ عنوان حق ندارند باری را از کشتی‌ای تحویل بگیرند که مقصدشان در بارنامه با اسم بندری که در آن پهلو گرفته‌اند یکی نیست.

بارنامه آن دک (on deck)

بارنامه آن دک نوع خاصی از بارنامه دریایی است. این نوع بارنامه به معنی آن است که کالایی در انبار یا خن کشتی جا نشده و روی عرشه قرار دارد. بنابراین ممکن است بنا به ماهیتی که دارد در طول مسیر تا رسیدن به مقصد آسیب ببیند.

بارنامه آن بورد (on board)

بارنامه آن بورد نوع دیگری از بارنامه دریایی است. این بارنامه به معنی آن است که کالا در انبار یا خن کشتی قرار داده شده و بدون آسیب احتمالی حمل خواهد شد.

بارنامه حمل و نقل با کامیون

این نوع بارنامه پر استفاده‌ترین نوع بارنامه است. چون حجم انتقال بار توسط وسایل نقلیه زمینی چندین برابر قطار، کشتی و هواپیماست. بارنامه حمل با کامیون در ۶ تا ۱۴ نسخه صادر شده و در اختیار طرفین بار قرار می‌گیرد. ۳ نسخه از این سند که نسخه‌های اصلی بارنامه هستند توسط صادر کننده، حمل کننده و گیرنده کالا امضا می‌شوند. بقیه نسخه‌های بارنامه‌ حمل و نقل با کامیون برای گمرک‌های ورودی و خروجی کشورهای بین راه مورد استفاده قرار می‌گیرند همچنین برخری در اختیار سازمان راهداری حمل و نقل جاده ای قرا میگیرد.

بارنامه سراسری

در برخی از مواقع مسافتی که یک بار باید برای رسیدن به مقصد طی کند بسیار طولانی است. همچنین امکان حمل بار با یک وسیله وجود ندارد و بار باید در میانه راه تحویل وسیله نقلیه دیگری شود. به طور مثال باری ابتدا با کشتی به یک بندر مشخص می‌رسد، سپس از آنجا با کامیون به سمت مقصد حرکت می‌کند.

در چنین مواقعی شرکت‌های باربری به جای صدور انواع بارنامه برای هر وسیله نقلیه، یک بارنامه سراسری صادر می‌کنند. این بارنامه سندی قابل معامله و انتقال است و در هر مقصدی از حامل قبلی بار به حامل بعدی منتقل می‌شود. در این میان شرکت باربری بر این نقل و انتقال نظارت می‌کند و صحت تحویل بار را از یک وسیله به وسیله دیگر رصد و بر آن نظارت می‌کند.

شرکت‌های باربری که اقدام به صدور بارنامه می‌کنند موظف نیستند در بارنامه ذکر کنند که بار در هر بخش از مسیر با چه وسیله‌ای حمل می‌شود یا در کجا و چطور به وسیله حمل و نقل بعدی منتقل می‌شود.

بارنامه مرکب

تنها تفاوت بارنامه مرکب با بارنامه سراسری در این است که در بارنامه مرکب شرکت باربری موظف است در بارنامه به طور دقیق شرح دهد که بار در هر مقصد با چه وسیله‌ای حمل و به چه وسیله دیگری تحویل داده شده است. به دلیل آن که دولت‌ها به قوانین حمل و نقل بین المللی اهمیت می‌دهند بنابراین شرکت‌های باربری موظف‌اند در بارنامه مرکب همه جزئیات را به طور دقیق و شفاف تشریح کنند.

بارنامه رسید پستی

بارنامه رسید پستی شماره‌ای ۱۰ تا ۲۰ رقمی (برای مرسولات پستی خارجی ۱۳ رقمی) است که برای بسته‌هایی صادر می‌شود که توسط شرکت پست به‌صورت پست پیشتاز ارسال می‌شوند. افراد با داشتن این کد می‌توانند به سامانه پستی مراجعه کرده و شرایط بسته خود را از نظر زمان تحویل یا مکانی که بسته اکنون در آن قرار دارد، پیگیری کنند.

بارنامه پلیس راهی چیست؟

اصطلاح بارنامه پلیس راهی به بارنامه‌هایی اطلاق می‌شود که در آن شرکت‌های باربری متخلف از درج اطلاعات مالی مربوط به بار خودداری کرده و در بارنامه اطلاعات غیر واقعی ثبت می‌کنند. در واقع گاهی شرکت‌های باربری برای فرار از مالیات و قوانینی که در شورای صنفی آن‌ها ثبت شده است مبلغ کرایه بار را که بر اساس وزن بار و مسافتی که باید طی شود تعیین می‌شود، کمتر از اندازه حقیقی آن درج می‌کنند.

در صورتی که یک شرکت باربری دست به چنین اقدامی بزند و تخلف او اثبات شود، طبق قانون دفتر آن شرکت باربری تا سقف ۶ ماه پلمب خواهد شد.

هزینه و خرید بارنامه به چه صورت است؟

وقتی باری به یک شرکت باربری تحویل داده شده و به منظور حمل، بارنامه می‌شود، باید بابت تنظیم این بارنامه هزینه‌ای به شرکت داده شود. در حقیقت تحویل دهنده اقدام به خرید بارنامه از شرکت حمل و نقل می‌کند.

هزینه خرید بارنامه شامل موارد زیر می‌شود:

• کرایه اصلی بار که باید توسط صاحب بار به شرکت پرداخت شود.
• هزینه حمل و نقل بار و بارگیری آن در وسیله نقلیه.
• مبلغ بیمه مسئولیت که باید توسط صاحب بار پرداخت شود.
• هزینه حمل و نقل بار در مقصد و پیاده کردن بار از وسیله نقلیه.
• هزینه دریافت کد رهگیری مخصوص هر بار که البته توسط شرکت باربری پرداخت می‌شود.
• ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده که این رقم نیز باید توسط شرکت حمل و نقل پرداخت شود.
• حق کمیسیون شرکت که حامل بار باید آن را به شرکت باربری بپردازد.

در صورتی که صاحب باری بارنامه نداشته باشد، ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده بارنامه باید توسط او پرداخت شود، نه شرکت باربری.

آنچه در این مطلب خواندید پاسخ جامعی بود به این پرسش که بارنامه چیست؟ چرا اهمیت بارنامه تا این سطح بالاست؟ همچنین با قوانین بارنامه آشنا شدید و انواع بارنامه را با اساسی‌ترین اطلاعات مربوط به آن‌ها شناختید.

همراهان همیشگی آسان بار در صورتی که مقاله مورد نظر برای شما مفید بوده است پیشنهاد میکنیم مقالات ” استعلام کارت هوشمند راننده ” و ” آشنایی با انواع کامیون ” را نیز مطالعه نمایید.