پایانه باربری چیست ؟ معرفی تمامی پایانه های باربری کشور و بزرگترین آن

زمان مطالعه: ۸ دقیقه

پایانه باربری بین شهری به عنوان یکی از اجزای اصلی صنعت حمل و نقل جاده‌ای کشور، میزبان رانندگان کامیون و دیگر اعضای این سیستم است. معمولاً به این مکان پایانه بار یا پایانه حمل و نقل و کامیون نیز گفته می‌شود. در کشور ما این مکان به عنوان یکی از مراکز توزیع بار، فعالیت چندان چشمگیری نداشته و عملکرد آن مدام مورد انتقاد قرار گرفته است. در ادامه مطلب ضمن معرفی پایانه حمل بار، ویژگی‌ها و مشخصات آن و همچنین ارائه لیست پایانه‌های باربری کشور پرداخته می‌شود.

پایانه باربری یا حمل و نقل به چه مرکزی گفته می‌شود؟

همانطور که از نام ترمینال باربری مشخص است، این مکان به عنوان مرکز توزیع بار در سطح شهر، استان و یا کشور محسوب می‌شود که نقش مهمی در سیستم حمل و نقل کالا ایفا خواهد کرد.

در محل اصلی پایانه حمل و نقل، شرکت‌های مختلف با وظیفه حمل بار حضور دارند و وظایفی از قبیل تحویل بار، سپردن آن، ارسال و مدیریت آن را در حمل و نقل‌های بین شهری انجام می‌دهند. در حال حاضر این مرکز در کشور از عملکرد چندان مناسبی برخوردار نیست و این موضوع نیز باعث نارضایتی صاحبان بار، کامیونداران، صاحبان شرکت‌های حمل و نقل و افراد دیگر شده است.

شرکت‌های فعال در پایانه باربری

درون این پایانه‌ها چندین تعاونی بار و حمل و نقل فعالیت می‌کنند که با داشتن چندین کامیون می‌توانند به صاحبان بار در حمل آن‌ها کمک کنند. در واقع می‌توان پایانه را مرکزی برای توزیع کالا در نظر گرفت که در آن با توجه به مقصد، هزینه و کرایه بار و یا دستمزد رانندگان تعیین می‌شود. در حال حاضر عملکرد این مرکز بسیار نامناسب بوده و بسیاری از رانندگان نیز از این بابت رضایت چندانی ندارند.

به چه پایانه‌هایی پایانه باربری فعال گفته می‌شود؟

تعداد زیادی پایانه باربری در سراسر کشور مشغول به فعالیت هستند که البته تعداد آن‌ها در سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته است. به طوری که می‌توان گفت عملاً بسیاری از آن‌ها غیر فعال شده و به عنوان پایانه غیر فعال در نظر گرفته می‌شوند.

البته سردرگمی کامیونداران، نبود قوانین منظم و تدوین شده و وجود دلالان باعث شده است شرایط نامناسب که بخشی از مشکلات رانندگان کامیون است در این پایانه‌ها ایجاد شده و مدیریت آن‌ها نیز به انحراف کشیده شود. مشکلات بیان شده باعث نارضایتی کامیونداران شده و این موضوع تمایل آن‌ها را برای حضور در پایانه حمل و نقل کاهش داده است.

طبق آمار منتشر شده در سال ۹۹، تعداد ترمینال باربری فعال به ۸۱ عدد رسیده که نسبت به سال‌های قبل کاهش بسیار زیادی یافته است. البته تعداد آن نسبت به یک دهه اخیر رشد افزایشی داشته است. زیرا تعداد آن تنها در تهران با رشد ۴۷ درصدی همراه بوده، به طوری که تعداد پایانه‌های فعال در این دهه را از ۵۵ عدد به ۸۱ عدد رسانده است.

دلائل کاهش تعداد پایانه باربری فعال

از دلایل کاهش تعداد پایانه حمل و نقل فعال در سراسر کشور می‌توان به نارضایتی کامیونداران و عدم حضور آن‌ها در شرایط نامساعد اشاره کرد. البته نارضایتی رانندگان نیز به دلایل مختلف ایجاد شده است. بسیاری از آن‌ها با مشکل واسطه‌گری و دلالی دست و پنجه نرم می‌کنند.

زیرا دلالان می‌توانند بدون هیچ زحمتی سهم زیادی از درآمد مربوط به حمل بار را به خود اختصاص دهند. در این بین دلالان کمیسیونی بابت حمل بار دریافت می‌کنند که با کاهش دستمزد رانندگان همراه خواهد بود. این در حالی است که بیشترین مسئولیت و سهم کار به رانندگان تعلق داشته و از این رو دستمزد آن‌ها با فعالیت انجام شده چندان تطابق نخواهد داشت.

نارضایتی رانندگان

از مهم‌ترین معضل موجود در پایانه باربری بین شهری می‌توان به وجود واسطه‌گری در آن‌ها اشاره کرد. واقع مطالبه اصلی رانندگان کامیون نیز حذف واسطه‌گری در ترمینال باربری بوده است. به اعتقاد رانندگان کامیون، فعالیت پایانه‌های باربری بدون هیچ گونه نظارت قانونی به جولانگاه دلالان تبدیل شده است و آن‌ها بدون هیچ گونه زحمت و خستگی بالاترین سهم حمل بار را به خود اختصاص می‌دهند.

از دیگر عوامل نارضایتی رانندگان می‌توان به توزیع ناعادلانه بار‌ها، اضافه پرداخت در کمیسیون و همچنین تعیین نرخ حمل بدون قوانین خاص اشاره کرد. این مشکلات همراه با عملکرد ضعیف سازمان راهداری، باعث شده است تا رانندگان در سال‌های اخیر همواره از این موضوع انتقاد کرده و از دستگاه‌های مسئول نیز نسبت به رسیدگی مشکلات سیستم توزیع بار کمک بگیرند.

پایانه باربری فعال در استان‌های کشور

پایانه‌های فعال ذکر شده تنها در تهران متمرکز نبوده و در کل کشور حضور دارند. پس از استان تهران مجهز به بزرگترین پایانه باری کشور، استان فارس بیشترین تعداد پایانه را در خود دارد.

تنها هفت ترمینال باربری فعال در این استان وجود دارد که از نظر تعداد پایانه فعال در کشور رکورددار محسوب می‌شود. استان اصفهان نیز دارای ۶ پایانه حمل و نقل بوده که در مقام دوم قرار می‌گیرد. پس از این دو استان، خراسان رضوی با وجود ۵ پایانه فعال در رتبه سوم قرار دارد. تعداد پایانه‌های فعال استان تهران هم اکنون ۱۳ مرکز است که نسبت به دیگر استان‌ها رکورددار بوده و با بیشترین تعداد پایانه مشغول به فعالیت است.

بزرگترین پایانه باربری کشور در تهران

در حال حاضر عنوان بزرگترین پایانه باربری کشور در تهران به پایگاه حمل و نقل نسیم شهر تعلق دارد. آدرس این پایانه در کیلومتر ۲۲ جاده ساوه بوده و حدود ۱۵ شرکت حمل و نقل به صورت مجزا در آن به فعالیت مشغول هستند.

علاوه بر آن چهار ترمینال مسافربری نیز در تهران برای حمل خرده بار‌های بین شهری حضور دارند که همگی آن‌ها دارای پایانه باری بوده و می‌توانند در صورت نیاز در حمل بار به صاحبان بار کمک کنند. علاوه بر پایانه گفته شده، دیگر پایانه‌های استان تهران نیز در حال فعالیت هستند که می‌توان از بین آن‌ها به شرکت حمل و نقل کالای تهران در شورآباد، پایانه شهریار، پایانه دماوند و ورامین و همچنین پایانه باری در هشتگرد و پایانه پازوکی اشاره کرد.

ویژگی پایانه باربری تهران

پایانه باری در تهران به عنوان یکی از بزرگترین پایانه‌ها در کشور با دارا بودن انواع تجهیزات و ماشین آلات سنگین امکان ارائه کلیه خدمات باربری را به صورت مدیریت شده به مشتریان خواهد داشت.

قوانین درون پایانه‌های باربری کدامند؟

یکی از روش‌های باربری کالا در کشور حمل به وسیله کامیون‌ها است که در واقع رایج‌ترین روش حمل و نقل نیز محسوب می‌شود. از قوانین درون پایانه باربری در تهران می‌توان به حفظ ایمنی خودرو‌ها و همچنین سلامت کالا اشاره کرد. در این پایانه‌ها وجود تعمیرکار حرفه‌ای باعث می‌شود تا علاوه بر بررسی سلامتی موتور، سالم بودن بدنه ماشین نیز چک شود.

همچنین وجود ابزار‌های لازم از قبیل کمک‌های اولیه و کپسول آتش نشانی نیز درون خودرو‌ها بررسی خواهند شد. علاوه بر آن، طبق قوانین، در اختیار داشتن بیمه برای کالا‌های مختلف نیز الزامی بوده و ترمینال باربری با تحویل بیمه نامه ملزم به تضمین سلامت کالا تا رسیدن به مقصد است.

تعیین قیمت‌ها به صورت عادلانه در پایانه باربری

از دیگر فعالیت‌های قانونمند درون پایانه‌ها می‌توان به تعیین قیمت عادلانه اشاره کرد. پایانه باربری بین شهری ملزم است تا قیمت حمل و نقل کالا را به شکلی تعیین کند تا علاوه بر رضایت رانندگان، با رضایت مشتریان نیز همراه باشد.در واقع تعیین هزینه حمل با توجه به عوامل متعدد از قبیل مسافت، زمان کاری، حجم بار، میزان سوخت مصرفی، وضعیت آب و هوا و جاده‌ها تعیین خواهد شد.

پایانه‌های باربری می‌توانند کالا‌هایی از قبیل فرآورده‌های نفتی، مواد اولیه، مواد ساختمان‌سازی، پوشاک، مواد فاسد شدنی که نیاز به استفاده از کامیون یخچالدار دارد و مواد فله‌ای که معمولا توسط تریلی کمپرسی حمل می شوند را حمل کنند.

راه حل کاهش مشکلات پایانه باربری چیست؟

سازمان راهداری و حمل و نقل کشور وعده‌هایی را برای احقاق حقوق رانندگان و همچنین اجرای قوانین ارائه کرده است. اما برای اصلاح وضعیت پایانه حمل و نقل باید راه حل‌های منطقی و درست در نظر گرفته شود. در ادامه مطلب به برخی از موارد مهم اشاره شده است.

• استفاده از شاخص تن کیلومتر در پایانه باربری بین شهری

یکی از راهکار‌هایی که می‌توان با استفاده از آن وضعیت پایانه باربری را در کشور اصلاح کرد، استفاده از شاخص تن کیلومتر است. این ‌ایده می‌تواند یکی از مطالبات اصلی رانندگان را که همان کرایه حمل بار بسیار پایین است برطرف کند. در واقع شاخص تن کیلومتر همان میزان سنجش جابجایی کالا محسوب می‌شود که در آن هزینه حمل بر اساس حمل یک تن بار در مسافتی به اندازه یک کیلومتر محاسبه خواهد شد.

به نظر می‌رسد‌ قیمت‌گذاری عادلانه و شفاف بدون دخالت واسطه‌ها نیز با استفاده از این ‌ایده امکان‌پذیر خواهد بود. با وجود اینکه این طرح توسط سازمان راهداری ارائه شده است، اما هنوز به صورت عملی در ترمینال باربری اجرا نشده و همچنان در پایانه‌ها هزینه کرایه حمل به صورت توافقی پرداخت می‌شود.

• تبدیل پایانه‌های دولتی به پایانه‌های خصوصی

یکی دیگر از راهکار‌های حل معضل پایانه باربری بین شهری کشور، تبدیل آن‌ها به پایانه‌های خصوصی است. در صورتی که این پایانه‌ها به بخش خصوصی واگذار شوند، می‌توان اندکی از مشکلات ایجاد شده در این پایانه‌ها را نیز برطرف کرد.

در حالی که وزیر راه و شهرسازی در سال ۹۷ از تمایل دولت به واگذاری این پایانه‌ها به بخش خصوصی خبر داده بود، رانندگان و کامیونداران با این موضوع مخالفت کرده و دلیل اصلی ایجاد مشکلات را مدیریت دولت دانسته‌اند.

• استفاده از برنامه‌های الکترونیکی به جای بارنامه‌های کاغذی

یکی از راهکار‌های پیشنهادی سازمان راهداری برای شفاف‌سازی کمیسیون‌های دریافتی، استفاده از بارنامه‌های الکترونیکی بوده است. این سازمان در سال ۱۳۹۵ به طور رسمی بارنامه‌ های کاغذی را حذف کرده و بارنامه‌های الکترونیکی را جایگزین آن کرد. به این ‌امید که کمیسیون‌های دریافتی شرکت‌های حمل و نقل شفاف‌سازی شده و هرگونه پرداختی اضافی با این روش مشخص خواهد شد.

مدیران این سازمان اعلام کردند یکی از دلایل پرداخت‌های اضافی ‌به حساب رانندگان، پرداخت شرکت‌های حمل و نقل به صورت نقدی و پنهان ماندن دیگر پرداخت‌ها بوده است. اگرچه تاکنون سامانه هوشمند برای صدور پرداختی‌ها و به تبع آن تحول در شبکه حمل و نقل میسر نشده است، اما مسئولین همچنان وعده ارائه آن را در سال‌های آینده می‌دهند.

بازارگاه الکترونیکی و توسعه آن برای مدیریت سیستم توزیع بار در پایانه باربری بین شهری

بازارگاه‌های حمل و نقل هوشمند یکی دیگر از‌ایده‌های سازمان راهداری برای مدیریت سیستم توزیع بار در ترمینال باربری بوده است. این سازمان برای ساماندهی این حوزه تلاش کرده است تا بازارگاه الکترونیکی را ایجاد کند.این بازارگاه هوشمند در واقع ارتباط بین صاحب بار و رانندگان را در پایانه حمل و نقل به روشی جدید و با سرعت بیشتر فراهم می‌کند.

وجود این بستر هوشمند باعث شده است تا رانندگان بدون اتلاف وقت در پایانه باربری بارگیری کرده و دریافتی راننده نیز از ابتدا به صورت شفاف مشخص خواهد بود. همچنین در این بستر مجازی، رانندگان می‌توانند به راحتی به بار‌های مختلف دسترسی داشته و در واقع درآمد آنان نیز از طریق حذف کمیسیون‌های اضافه و واسطه‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.

صدور بارنامه الکترونیکی توسط بازارگاه

سازمان راهداری از سال‌ها پیش تاکنون امکان صدور بارنامه توسط بازارگاه مجازی را به صورت وعده باقی گذاشته و همچنان شرکت‌های باربری در حال صدور مجوز بارنامه هستند. از این رو هوشمندسازی حمل و نقل نیز به خوبی انجام نگرفته و تاکنون نتیجه مثمر ثمری از این بازارگاه عاید رانندگان نشده است. در واقع پایانه با عملکرد نامناسب و عدم مدیریت صحیح به عنوان معضلی برای رانندگان و کامیونداران تشخیص داده شده است.

لیست پایانه‌های باربری کشور

در ادامه لیست پایانه‌های باربری کشور آمده است.

• پایانه اردبیل
• پایانه خمینی شهر
• پایانه مبارکه
• پایانه بار‌امیرکبیر
• پایانه شرق اصفهان
• پایانه فلاورجان
• پایانه باری نجف‌آباد
• پایانه باری تبریز
• پایانه باری ارومیه
• پایانه باری بوشهر
• پایانه برازجان
• پایانه بزرگ تهران (پایانه نسیم شهر)
• پایانه شهرکرد
• پایانه بیرجند
• پایانه قاین
• پایانه نهبندان
• پایانه مشهد
• حمل و نقل اهواز
• پایانه بندر امام‌
• پایانه زنجان
• پایانه سمنان
• پایانه زاهدان
• پایانه چابهار
• پایانه خاش
• پایانه اکبرآباد شیراز
• پایانه قزوین
• پایانه سنندج
• پایانه بیجار
• پایانه سیرجان
• پایانه کرمان
• پایانه رفسنجان
• پایانه جیرفت
• پایانه کرمانشاه
• حمل و نقل یاسوج
• پایانه رشت
• پایانه آستارا
• پایانه انزلی
• پایانه خرم آباد
• پایانه الیگودرز
• پایانه پلدختر
• پایانه نکاء
• پایانه نوشهر
• پایانه اراک
• پایانه بندرعباس
• پایانه بندر خمیر
• پایانه بندرلنگه
• پایانه بار همدان
• پایانه یزد
• پایانه میبد

سخن پایانی

در این مطلب ضمن معرفی پایانه باربری بین شهری و ویژگی‌های آن و ارائه لیست پایانه‌های باربری کشور، به مشکلات اساسی در رابطه با آن‌ها نیز پرداخته شده است. با وجود رشد پایانه‌های باربری در کشور در دهه گذشته،تعداد مراکز فعال رو به کاهش بوده و نظارت روی آن‌ها نیز وجود نداشته است.

از این رو بسیاری از رانندگان نسبت به حمل بار از طریق پایانه‌ها ناامید شده و خواستار نظارت بیشتر روی این مراکز هستند. آسان بار به عنوان یکی از مراکز اصلی و مهم حمل بار با ایجاد سامانه اینترنتی و با حذف واسطه‌ها گام مهمی را در جهت رفاه حال رانندگان و صاحبان بار برداشته است. کلیه فعالیت‌های این مرکز در وبسایت آن به آدرس اینترنتی asanbar.ir قرار داده شده است.

سؤالات متداول

مشکل اساسی پایانه باربری در کشور چیست؟

یکی از مشکل‌های اساسی پایانه‌های باربری در کشور نبود مدیریت قابل قبول، عدم وجود شفاف‌سازی در مورد کمیسیون‌های پرداختی و وجود دلالان به عنوان واسطه و دریافت سهم زیادی از درآمد رانندگان در ترمینال باربری است.

در حال حاضر بیشترین پایانه باربری در کجا قرار دارد؟

بیشترین تعداد پایانه در استان تهران قرار داشته و بزرگترین پایانه باربری کشور نیز به این استان تعلق دارد.