لجستیک چیست؟ ۳+۱ نوع از انواع لجستیک و تاثیر آن
احتمالا تا به امروز به عنوان لجستیک بر خورده باشید. لجستیک مفهومی است که در اقتصاد، بازار، سیاست و البته مسائل نظامی کاربرد های فراوانی دارد. اما تاکنون به این سوال فکر کرده اید که لجستیک چیست و چه مفهومی دارد؟ عده ای لجستیک را صرفا انتقال و حمل و نقل بار یا کالا تلقی می کنند. اما لجستیک مفهومی کاملا جدا و البته گسترده تر از این موضوع است. با ما همراه باشید که قرار است از چند زاویه بدانیم که لجستیک چیست و چه مفهومی دارد.
لجستیک چیست؟ نگاه از بعد لغوی و مفهومی
از نظر لغوی و تکنیکالی لجستیک به جمع آوری و تامین کالا و دسته بندی آن ها و در نهایت انتقال آن به مقصد گفته می شود. بنابراین لجستیک مفهومی است که از سه عنوان یا بخش مختلف تشکیل شده است:
- جمع آوری و تامین کالا و محصولات
- دسته بندی ( انبارداری )
- انتقال کالا به مقصد
بنابراین بر اساس این تعریف کاملا مشخص است که لجستیک چیست و چه مفهومی دارد. عملا می توان گفت که حمل و نقل جاده ای و بار تنها یک سوم از کل مفهوم لجستیک را شامل می شود. در حالی که جمع آوری بار و نگهداری و دسته بندی آن ها دو سوم دیگر این مفهوم را با خود دارد.
اما بهتر است کمی بیشتر در مورد هرکدام از این موارد صحبت کنیم. زمانی که می گوییم یکی از بخش های سه گانه تعریف لجستیک جمع آوری و تامین کالاست، منظورمان چیست؟
به طور کلی لجستیک یک فرایند و یک کار سیستماتیک محسوب می شود که هدف خاصی را دنبال می کند. لجستیک به دنبال این است که در نهایت بتواند از به شکل ساده و منطقی و البته سریع کالاها را در اختیار مصرف کننده قرار دهد و آن را به مقصد برساند.
معمولا لجستیک زیر مجموعه ای از یک سازمان یا گروه تجاری و … است. بنابراین هر سازمان، گروه تولیدی یا تجاری و … سعی می کند بر اساس نیاز خود لجستیک مناسبی برای خود طراحی کند. یعنی هر سازمان یا گروه بر اساس نیازی که دارد روند مشخصی برای ورود و تامین کالا، نگهداری و انتقال آن ها به دست مصرف کننده یا مقصد ایجاد می کند.
انبارداری در لجستیک چیست؟
حال نوبت این است که بدانیم مرحله دوم در لجستیک چیست. انبارداری و ایجاد دسته بندی میان محصولات و کالاهای وارد شده و نگهداری آن ها و همچنین ارسال به موقع و درست کالا به مقصد تماما بر عهده این بخش است.
بنابراین می توان گفت که انبارداری و مجموعه آن مهمترین بخش از لجستیک محسوب می شود. اما چرا؟ انبارداری به معنی دریافت، نگهداری، تنظیم و ارسال به موقع محصولات و کالا هاست. بنابراین عملا کاملا مشخص است که این بخش از لجستیک تا چه اندازه هزینه بردار است.
از طرف دیگر با گسترده تر شدن کالاها و محصولات و بزرگ تر شدن انبار عملا مسئله نظم و تنظیم کالاها اهمیت بالایی پیدا می کند. این که کالاها دقیقا سر جای خودشان باشد و اطلاعات انبار برابر با واقعیت باشد مسئله ای است که نرم افزارها و پلتفرم های مختلفی برای آن طراحی و تولید شده است. هر چقدر این بخش از لجستیک منظم و دقیق باشد عملا کارها سریع تر و بهتر انجام می شود.
انتقال بار به مقصد در لجستیک چیست؟
در ابتدای این مقاله در پاسخ سوال لجستیک چیست گفتیم که عده ای معتقد هستند که لجستیک تنها دریافت و انتقال محصولات از یک نقطه به نقطه دیگر است. در حالی که تا به اینجا دیدیم که در کنار باربری دو مفهوم دیگر ( تامین کالا و انبارداری ) مفهوم کلی لجستیک را می سازند.
باربری به معنی دریافت بار از انبار و انتقال آن به مقصد است. حال ممکن است که این انتقال بار به صورت دریایی، زمینی، هوایی یا ریلی و یا بصورت بارنامه حمل مرکب باشد. به هر صورت انتقال یک بار از نقطه ای به نقطه دیگر در کنار دو مفهوم تامین کالا و انبارداری به هر شکل را لجستیک می گویند.
بگذارید برای شما از مفهوم لجستیک مثال بزنیم. شرکت دی جی کالا به عنوان یک شرکت موفق خرید و فروش در ایران شناخته می شود که روزانه ده ها هزار خرید و فروش در آن ثبت می شود. این شرکت دارای انبارهای مختلف در سطح شهر تهران است. محصولاتی که برای فروش در این سایت وجود دارد حداقل در یکی از این انبارها موجود است. بعد از ثبت سفارش مشتری، این محصول از انبار آماده ترخیص و ارسال می شود. سپس بعد از آماده سازی های اولیه، محصول بسته بندی و آماده ارسال می شود.
در این قسمت بر اساس نوع محصول و مقصد از انواع روش های حمل و نقل ( از موتور گرفته تا ماشین های باربری ) استفاده می کند و کالا را به دست مشتری می رساند. هر قدر این لجستیک قوی تر باشد و بتواند دقیق تر عمل کند عملا دقیق تر و راحت تر می تواند زمان رسیدن کالا به دست مشتری را پیش بینی کند. از این روست که شرکت دیجی کالا قادر است زمان رسیدن بسته به دست مشتری های خودش را با درصد خطای نسبتا کمی پیش بینی کند.
راه اندازی یک لجستیک
اما نکته ای که وجود دارد این است که راه اندازی یک لجستیک کار چندان ساده ای نیست. برای ایجاد یک لجستیک خوب و منطقی به نظر می رسد که هزینه اولیه بالایی داشته باشد. از این رو برخی از شرکت ها و سازمان های کوچک و نوپا معمولا از همان ابتدا اقدام به راه اندازی لجستیک نمی کنند. بلکه این شرکت ها با کمک شرکت هایی مانند پست که خدمات لجستیکی ارائه می دهد سعی می کنند تا حدودی این مسئله را پوشش بدهند. سپس بر اساس موقعیت هایی که به دست می آوردند می توانند کم کم بخش های مختلفی از لجستیک را در اختیار خود بگیرند.
به جز پست شرکت های خصوصی بسیاری همچون آسان‌بار وجود دارند که این نوع خدمات را به صورت اختصاصی در اختیار مشتریان خود قرار می دهند همچنین علاوه بر این خدمات میتوان بارنامه الکترونیکی را نیز فراهم سازند. به هر صورت این شرکت های لجستیکی فرصت مناسبی است که بدون صرف هزینه گزاف و بالا عملا یک شرکت یا سازمان کوچک صاحب یک لجستیک منطقی شود.
انواع لجستیک ها
بخش دیگر پاسخ سوال لجستیک چیست، این است که بدانیم لجستیک دارای چه مدل هایی است. همانطور که در بالاتر گفتیم لجستیک از سه بخش مختلف تامین کالا، انبارداری و ارسال به کالا به مقصد تشکیل شده است. نحوه انجام کار هرکدام از این موارد و هدف نهایی موجود در این فرایند می تواند لجستیک را به شکل های مختلف تقسیم کند:
- لجستیک اقتصادی : این نوع لجستیک به صورت معمول در فرایندهای اقتصادی و تجاری وجود دارد و شرکت ها و کارخانجات تولیدی و … از این نوع لجستیک استفاده می کنند. در مثال دیجی کالا به نوعی این مدل از لجستیک را مورد بررسی قرار دادیم.
- لجستیک نظامی : یکی از معروف ترین انواع لجستیک ها، لجستیک نظامی است. از نام این لجستیک به طور کامل مشخص است هدف از این فرایند مسائل نظامی است. در واقع لجستیک نظامی مسئول تامین منابع مختلف ارتش های نظامی را بر عهده دارد. یک ارتش نظامی بدون در اختیار داشتن منابع کامل و قوی عملا هیچ قدرت خاصی ندارند. این قدرت زمانی معنی دارد که عملا منابع کامل و مستمری پشت سر خود داشته باشد. لجستیک نظامی با تمام فرایند گفته شده وظیفه دارد این منابع را به صورت کامل، دقیق و مستمر تامین کند.
- لجستیک معکوس : در لجستیک معکوس کالا از مقصد به انبار باز می گردد. به طور مثال وقتی شما یک کالا را به دیجی کالا مرجوع می کنید. ماموری برای دریافت این کالا به شما مراجعه می کند و با دریافت کالا آن را به انبار باز می گرداند. این روند را لجستیک معکوس می گویند.
این ها معمول ترین و معروف ترین انواع لجستیک مورد استفاده در ایران و جهان بود. هر سازمان و گروهی می تواند بر اساس نیاز خود لجستیک های مختلفی تعریف کند.انعطاف پذیری مهمترین ویژگی لجستیک است. شما می توانید انواع لجستیک ها را بر اساس نیاز خودتان تعریف و تنظیم کنید.
همراهان عزیز در صورتی که خواندن این مقاله برای شما مفید واقع شده است می توانید سایر مقالات همچون : “بارنامه چیست و چه میزان اهمیت دارد” “بارنامه هوشمند چیست ؟” “بازارگاه حمل و نقل و باربری چیست” را نیز مطالعه نمایید.
برخی از سوالات متداول
لجستیک چیست؟
در این مقاله سعی شده به شکل ساده و کامل نشان دهیم که لجستیک چیست و چه کاربردی دارد. همانطور که گفته شد لجستیک از سه بخش تامین کالا، انبارداری و ارسال کالا به مقصد ایجاد می شود. حال شما می توانید بر اساس نیاز خود هدف های مختلفی برای این فرایند تعریف کنید و هر کدام از این بخش ها را بر اساس نیاز خود طراحی نمایید.
انواع لجستیک کدام ها هستند؟
همانطور که گفته شد لجستیک بر اساس نوع کارایی و نوع نیاز ما طراحی می شود. به طور کلی انواع مختلفی لجستیک در دنیا وجود دارد، انواع لجستیک تولیدی، توزیعی، نظامی، معکوس و … از جمله این موارد است.
کارکرد لجستیک چیست؟
لجستیک فرایندی است که به شما کمک می کند تا تامین کالا و رساندن آن به دست مصرف کننده ( می تواند خودتان باشید ) ساده تر و دقیق تر اتفاق بیفتد. در واقع لجستیک به معنی مجتمع کردن مدیریت سه بخش جدا از یکدیگر است. در واقع لجستیک باعث می شود که هماهنگی خوبی بین تامین کالا، انبارداری و ارسال کالا به مقصد صورت بگیرد.
