روغن موتور چیست؟ چه وظیفه‌ای دارد و نحوه نگهداری و زمان تعویض آن چه زمانی است؟

زمان مطالعه: ۷ دقیقه

استفاده از روغن موتور استاندارد، یکی از مهم‌ترین عوامل کارکرد درست و اصولی موتور هر خودرو چه سبک و چه سنگین انواع کامیون است. سه ماده حیاتی برای کارکرد خودرو وجود دارد که توسط ما تامین می‌شوند و این سه ماده، سوخت ، آب و روغن موتور هستند. سوخت که می‌تواند برای موتور دیزلی و یا بنزینی باشد، نیروی محرکه برای کار موتور را فراهم می‌کند، آب وظیفه خنک سازی اجزای موتور را به عهده دارد و شامل نگهداری خاص خود مانند چک کردن سطح آن یا میزان ضد یخ آن است و روغن نیز برای روان سازی کار قطعات موتور به کار می‌رود و می تواند والوورین ، واسگازین یا روغن موتور باشد. در این مقاله قصد داریم تا با روغن موتور و انواع آن آشنا شویم و ببینیم چه زمانی باید برای تعویض روغن موتور ، اقدام کرد.

روغن موتور چیست؟

روغن موتور یکی از عوامل مهم در افزایش کارایی و طول عمر موتور خودروها است. به زبان ساده، روغن موتور که نوعی روان‌کننده است، مانع از خرابی تمام آن قطعات فلزی می‌شود. بدون روغن موتور، موتور خودرو شما در عرض چند ثانیه از بین خواهد رفت.

روغن موتور خودرو شامل دو جزو اساسی یعنی روغن‌های پایه و مواد افزودنی هستند. این دو در کنار هم، محصول نهایی را که در موتور استفاده می‌شود را تولید می‌کنند. روغن‌های پایه بیشترین قسمت روغن موتور را تشکیل می‌دهند. این بخش، قطعات متحرک داخلی را روغن کاری می‌کنند، گرما را جذب می‌کنند و حلقه‌های پیستون را آب‌بندی می‌کنند. روغن‌های پایه روغن موتور می‌توانند از این موارد تشکیل شده باشند:

• نفت
• مواد شیمیایی سنتز شده
• ترکیبی از مواد مصنوعی با نفت (به نام ترکیب نیمه سنتتیک یا مصنوعی)

کار روغن موتور چیست؟

سوالی که در زمینه مکانیک خودرو پیش می‌آید، این است که کار روغن موتور چیست؟ وظیفه اصلی روغن موتور، تامین روانکاری کافی برای محافظت در برابر گرما و اصطکاک ناشی از حرکت قطعات متحرک داخل موتورهای احتراق داخلی است به نوعی می توان گفت که روغن موتور  آب حیات خودرو است. با این حال، همه روغن‌های موتور یکسان نیستند و دانستن این که کدام روغن موتور برای هر کار مناسب ‌تر است، حیاتی است. موتورهایی که به درستی با نوع روغن موتور صحیح، نگهداری می‌شوند نرم‌تر کار می‌کنند و عمر طولانی تری دارند.

اما انتخاب روغن موتور مناسب می‌تواند پیچیده باشد. نوع موتور و سن آن، آب و هوا و شرایط رانندگی همگی بر فرسودگی و خرابی موتور خودرو تأثیر می‌گذارند. درک انواع مختلف روغن موتور، مشخصات و مواد افزودنی به شما کمک می‌کند تا بهترین روغن موتور را انتخاب کنید که با نیازهای هر خودرو مطابقت داشته باشد.

انواع روغن موتور

رگ حیاتی موتور احتراق داخلی، روغن داخل موتور است و وجود آن، برای عملکرد وسیله نقلیه شما حیاتی است. با وجود  بسیاری از قطعات متحرک موتور خودرو، اصطکاک و گرما ایجاد می‌کند زیرا همه این قطعات به هم ساییده می‌شوند. روغن موتور ، نه تنها موتور را روان می‌کند، بلکه گرما را نیز جذب می‌کند تا به کارکرد روان و کارآمد کمک کند.

روغن موتور اما انواع بسیار متنوعی دارد و بسیاری از افراد برای خرید و انتخاب مدل مورد نظر و متناسب با خودروشان، دچار مشکل می‌شوند. با دانستن انواع روغن موتور برای موتور، شما دانشی که به دست می‌آورید که می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد مراقبت و نگهداری وسیله نقلیه، کمک کند، برای مثال شما برای یک خودرو دیزلی حتی اگر از کامیون های نسل جدید استفاده می کنید باید بهترین روغن موتور مناسب خودروی دیزلی خود را بشناسید. در ادامه مهم‌ترین انواع روغن موتور‌ ها را بررسی می‌کنیم:

• روغن موتور معمولی یا مینرال

روغن موتور معمولی یا مینرال، روغن موتور برای چندین دهه، از نفت خامی ساخته می‌شود که از زمین بیرون کشیده شده است. روغن تصفیه شده وقتی با مواد افزودنی ترکیب می‌شود، به محافظت از موتور، ویسکوزیته و شکست حرارتی کمک می‌کند. این مدل از روغن موتور برای خودرو، کم‌هزینه‌ترین نوع روغن موتور نیز محسوب می‌شود که می‌توانید انتظار تعویض آن را بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ مایل داشته باشید.

• روغن موتور سنتتیک

روغن سنتتیک یا مصنوعی، از ترکیبات شیمیایی ساخته شده است. این نوع از روغن موتور ، در واقع روغنی مصنوعی است که در آزمایشگاه ایجاد می‌شود. افزودنی‌های با کارایی بالا برای افزایش خواص  و کاهش اصطکاک، برای ساخت این نوع روغن موتور ، با هم ترکیب می‌شوند.

روغن سنتتیک در کاهش اصطکاک و کنترل دمای شدید در موتور موتور موثر است. این نوع از روغن خودرو، که برای تعویض بین ۱۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ مایل طراحی شده است می‌تواند تا سه برابر بیشتر از روغن موتور معمولی دوام بیاورد. روغن سنتتیک معمولاً گران‌ترین روغن موتور است اما به لطف تعویض روغن کمتر، می‌توانید در هزینه خود برای خرید روغن موتور برای خودرو، صرفه‌جویی کنید.

• روغن موتور نیمه سنتتیک

روغن موتور نیمه سنتتیک، ترکیبی از روغن مینرال و روغن سنتتیک است، این مدل از انواع روغن موتور، بسیاری از مزایای روغن موتور سنتتیک کامل را بدون هزینه بالاتر ارائه می‌دهد. افزودنی‌های شیمیایی به این نوع از روغن، به مقاومت در برابر اکسیداسیون و بهبود عملکرد در دماهای بسیار بالا کمک می‌کنند. با استفاده از روغن موتور، به طور متوسط ​​می‌توانید انتظار داشته باشید که، حدود ۷۵۰۰ مایل را طی کنید.

ویژگی‌های روغن موتور مناسب برای موتور چیست؟

یکی از مهم‌ترین سوالات برای رانندگان و صاحبان خودرو این است که کدام روغن موتور، برای هر خورو بهتر است و یا ویژگی‌های روغن موتور مناسب برای موتور کدام است؟ به هر حال، کیفیت کار و عمر موتور تا حد زیادی به عملکرد صحیح این نوع از روغن‌ها، مربوط میشود. انتخاب اشتباه، در بهترین حالت، مصرف سوخت را افزایش می‌دهد یا قدرت خودروکاهش می‌یابد. اما در بدترین حالت، انتخاب بد روغن موتور برای خودرو، می‌تواند به موتور و قطعات آن مانند سوپاپ ها و … آسیب برساند. بنابراین توصیه می‌شود انتخاب درستی بنا به پیشنهاد تعمیرکار و یا متخصص داشته باشید.

چه روغن موتور شما روغن مینرال باشد ، نیمه سنتتیک یا کاملاً سنتتیک، مهم است که به این سه عامل توجه کنید:

• ویسکوزیته روغن موتور خودرو

این خاصیت به صورت ترکیبی از اعداد و حروف و بر روی بسته‌بندی روغن نمایش داده می‌شود. ویسکوزیته نمایش‌دهنده میزان گرانروی سیالی مانند روغن موتور است که نشان می‌دهد روغن موتور چه مقدار در برابر جاری شدن، از خود مقاومت نشان می‌دهد.توجه به ویسکوزیته به خصوص در فصول سرد و هنگام زمستانی کردن خودرو بسیار مهم است.

انتخاب ویسکوزیته روغن موتور خودرو چگونه انجام می‌شود؟

بنیاد مهندسین خودرو یا  SAE مخفف عبارت  Society for Automobile Engineers ، به صورت استاندارد ویسکوزیته همه روغن‌ها را در دمای ۹۸.۹ در جه سانتی گراد، تهیه و ارائه می‌کند. این اعداد نشان دهنده غلضت روغن موتور برای خودرو شما هستند. قبل از این که ویسکوزیته مناسبی را را انتخاب کنید، باید الزامات وسیله نقلیه خود را بدانید.

روغن‌های نسل جدید که روغن‌های چهار فصل نامیده می شوند، به دلیل استفاده از پلمیرهای خاص در ساختارشان، می‌توانند در دماهای گوناگون، ویسکوزیته متفاوتی داشته باشند. وقتی روی روغن موتوری  علامت ۲۰ W50 نمایش داده می‌شوند، W نماد زمستان و نشان‌دهنده این موضوع است که روغن موتور ویسکوزیته بین ۲۰ تا ۵۰ دارد. یعنی در لحظه استارت، ۲۰ و ده دقیقه بعد ویسکوزیته روغن ۵۰ خواهد بود. این گونه از روغن‌ها برای بیشتر شهرهای ایران جوابگو است.

اما افرادی که در مناطق سردسیر زندگی می‌کنند، باید از روغن‌های ۱۰ W40 و یا ۵ W30 استفاده کنند. زیرا در دماهای زیر صفر، بسیار بهتر در موتور جاری می‌شود. این گونه از روغن‌ موتور ها، معمولا روغن سنتتیک هستند.

• فاکتورهای روغن پایه برای روغن موتور

این عامل، مشخص می‌کند که روغن مینرال، روغن نیمه سنتتیک یا روغن کاملاً سنتتیک است.

• نام تجاری و یا برند روغن موتور

روغن‌های موتور تقریباً مشابه هستند، اما نام تجاری تعیین می‌کند که با کدام روغن موتور، برای کدام وسیله نقلیه بهتر کار می‌کند.

زمان تعویض روغن موتور، چه زمانی است؟

استفاده از روغن موتور مناسب برای هر خودرویی حیاتی است اما زمانی فرامی‌رسد که روغن موتور، هر چقدر هم که باکیفیت بوده باشد، نیاز به تعویض پیدا می‌کند. پس از طی چند هزار کیلومتر، روغن موتور کثیف می‌شود و نیاز به تعویض دارد. در گذشته افراد به طور مثال در هر ۵ هزار کیلومتر، روغن موتور را عوض می‌کردند اما خودروهای مدرن معمولا آپشنی دارند که این موضوع را به راننده اطلاع می‌دهد.جالب است که بدانید که حتی برخی از کامیون های برقی خم نیاز به تعویض روغن دارند.

معمولا بیشتر افراد برای این کار به تعویض روغنی و یا تعمیرگاه مراجعه می‌کنند اما اگر دست به آچار هستید، می‌توانید این کار را در گاراژ و یا منزل نیز انجام دهید.

نحوه بررسی روغن موتور خودرو به صورت گام به گام

یکی از ویژگی های راننده خوب چک کردن مداوم قسمت های مختلف از جمله روغن موتور است ، برای چک کردن روغن موتور می توانید طبق مراحل زیر پیش بروید

• اطمینان حاصل کنید که موتور خودرو خاموش است و ماشین در زمینی هموار پارک گردیده است.
• کاپوت ماشین را باز کنید.
• به دنبال میله روغن بگردید. این میله معمولاً زرد رنگ است و ممکن است با عنوان «روغن» برچسب‌گذاری شده باشد.
• اگر وسیله نقلیه جدیدتری دارید و میله اندازه‌گیری در ان وجود ندارد، داشبورد خودرو را برای مانیتور الکترونیک روغن بررسی کنید.
• میله اندازه‌گیری را بیرون بکشید.
• آن را پاک کنید تا روغن باقیمانده روی آن، تمیز شود.
• نشانگر را افقی نگه دارید و به دنبال نشانگرهای حداقل و حداکثر باشید. اگر نشانه روغن موتور بین این دو عدد باشد، سطح آن مشکلی ندارد.
• به رنگ روغن موتور، با دقت نگاه کنید. اگر رنگ آن کهربایی تا قهوه‌ای تیره باشد، احتمالا حالت روغن موتور خودرو هنوز خوب است. اما اگر رنگ آن تیره و یا سیاه است، زمان زمان تعویض روغن موتور فرا رسیده است.
• اگر روغن تمیز است اما کمتر از نشانگر میزان حداقل مورد نیاز روغن است، وقت آن است که روغن موتور بیشتری به خودرو، اضافه کنید.

نحوه اضافه کردن روغن موتور به صورت مرحله به مرحله

• درجه روغن موتور توصیه شده در دفترچه راهنمای خودرو را قبل از این کار، مشاهده کنید.
• مطمئن شوید که موتور خودرو خاموش است و خودرو در زمینی هموار پارک شده است.
• کاپوت ماشین را باز کنید.
• درپوش پرکننده روغن را که در بالای موتور یافت می‌شود، پیدا کرده و بردارید.
• تقریباً نیم لیتر روغن موتور اضافه کنید.
• یک دقیقه صبر کنید و دوباره سطح روغن موتور خود را بررسی کنید.
• اگر سطح روغن هنوز پایین است، بقیه قوطی را اضافه کنید.

 

سخن آخر

در این مقاله درباره روغن موتور و انواع آن و نیز کارکرد آن برای کار کردن بهینه موتور، بحث کردیم. در انتها باید بدانیم که کمپانی‌های خودروسازی، معمولا برندهای روغن برای موتور خودرو مورد تایید خود را اعلام می‌کنند که بهتر است د کنار انجام سرویس های دوره ای مانند چک کردن عدم تخلیه باتری خودرو و … برای انتخاب روغن موتور گزینه‌های خود را از بین روغن موتور‌ های باکیفیت انتخاب کنید.

سوالات متداول

کار روغن موتور در خودروها چیست؟

روغن موتور وظیفه روان‌کنندگی اجزای موتور را در هنگام کار دارد و گرمای ایجاد شده در اثر اصطکاک را نیز جذب می‌کند.

انواع روغن موتور استفاده شده در خودرو چیست؟

روغن‌های مینرال و یا معمولی، روغن‌های سنتتیک و روغن‌های نیمه سنتتیک، انواع متداول روغن موتور ‌ها هستند.