لجستیک در تعبیر عمومی یک فن نظامی تلقی می شود، اما در این مبحث صرفا جنبه جابه جایی بار را دارد.
لجستیک رسالت تسهیل و ساده کردن ارتباطات انسانی را در راس قرار داده است، پس لجستیک باید در معیار منطقه ای و از دیدگاه موقعیت جغرافیایی و نیز از نظرگاه زیربناهای مقررات در این راستا قدم بردارد.
در تمام شاخه های لجستیک، ترابری و حملونقل نهادی ترین عامل آن است. برخی مفاهیم لجستیک برای درک بهتر:
الف: مفهوم مدیریت زنجیره تامین و لجستیک
لجستیک در مدیریت زنجیره تامین به این معنی است که کارایی جریان رو به جلو و رو به عقب و همچنین ذخیره کالا ها، خدمات و اطلاعات از ابتدا تا نقطه پایان برای تامین نیازمندی های مشتریان را برنامه ریزی و کنترل میکند.
گستره های مدیریت لجستیک عبارت است از:
۱-لجستیک داخل مرزهای یک کشور
۲-لجستیک داخلی
۳-لجستیک خارج از مرزهای کشور
اما در کل لجستیک به معنای فعالیتهای هماهنگی است که برای بررسی، تحقیق، مطالعه و برآورد نیازهای اولیه در زمینه وسایل، تجهیزات، تاسیسات، ماشین، ابزار آلات و قطعات از هر نوعی و همه امور مربوط به تهیه و تولید، بیمه، انبارداری، حملونقل، توزیع و نظارت بر موارد فوق انجام می گیرد.
ت: لجستیک و حملونقل در جهان
نحوه عملکرد حملونقل بیانگر تاثیر و میزان جابه جایی تولیدات است و پیشرفت در امور فنی و مدیریتی باعث بهتر شدن سیستم جابه جایی و سرعت ارسال و راحت تر شدن امور حملونقل می شود.
حملونقل یک بخش اصلی در بکارگیری لجستیک با تدارکات است. پس درنتیجه یک سیستم کارآمد برای تامین ارتباطات بخش های تولید، نیاز به مجموعه ای از چهارچوب های مشخص دارد؛ اما یک سیستم حملونقل مناسب در فعالیتهای تدارکات منجر به تاثیرگذاری لجستیک با کمتر شدن هزینههای عملیات و بیان کیفیت خدمات می شود.
برای بهتر شدن سیستم حملونقل باید دستگاه های دولتی و خصوصی با هم همکاری داشته باشند تا سیستم لجستیک بازدهی بهتری داشته باشد.
۱-ت-هزینه حملونقل کالا در لجستیک،
حملونقل مهمترین شاخه در سیستم اقتصادی لجستیک است به طوری که بیشتر هزینه ها در لجستیک مربوط به حملونقل می شود.
بر اساس گفته شورای ملی مدیریت توزیع کشور استرالیا؛ هزینههای حملونقل شامل ۴۴% از مجموع هزینههای لجستیک و ۶.۵% از سود عایدی در فرایند لجستیک است؛ اما هزینههای لجستیک در حملونقل هوایی نشان می دهد که بیشترین هزینه (۲۹.۴%) در بخش حملونقل صورت می گیرد و شامل هزینه امور دفتری، انبارداری، بسته بندی و مدیریت، جابه جایی داخلی می باشد. به طور کلی در کشور های پیشذفته یک سوم هزینههای لجستیک در حملونقل شامل هزینههای پیمایش، کانتینر، پالت، ترمینال و نیروی انسانی است.
در سیستم لجستیک حملونقل یکی از عوامل محدود کننده در تعیین بازارها هدف است پس درنتیجه مشخص است که حملونقل نقش مهمی در میزان منافع محصول دارد.
۲-ت-هزینه حملونقل و مد بهینه جابه جایی کالا در لجستیک،
حملونقل نوع ویژه ای از تولیدات است که برخلاف اصول جاری در تولید کالاهای اقتصادی در یک نقطه مشخص مکانی مستقر نیست. اهمیت بنادر، ایستگاه های راه آهن و… به عنوان مرکز فعالیتهای حملونقل مستقیما در ارتباط با دیگر نقاط حمل ونقل در دنیا است. حجم زیادی از درآمد حملونقل در ترمینال ها است که در کل خود ترمینال ها هم هزینههایی را دارند تا بتوانند در بهبود ارائه خدمات موفق باشند.
درنتیجه حملونقل نوعی از تولید است که در مقایسه با باقی تولیدات اقتصادی، غیر قابل ذخیره کردن است و مصرف آنی دارد. مهمتر اینکه بازده حملونقل دارای سیر صعودی بوده و با افزایش بهره برداری، مقدار تولید افزایش می یابد. انواع هزینه ها:
۱-هزینههای ثابت: مثل هزینههای استهلاک فنی سرمایه های اولیه، ساخت و نگهداری ترمینال ها و راه ها، مالیات و عوارض گمرکی است؛ که بر اساس کیفیت به دو نوع تقسیم می شود، اول هزینههای ثابت سرمایه ای که شامل سرمایه گذاری مجدد و هزینههای استهلاک وفرسودگی وسایل نقلیه و ساختمان های مربوطه می شود. دوم هزینههای ثابت روزمره دستمزدها، انبارداری، گمرک، بازرسی، مدیریت و … است.
۲-هزینههای جاری یا متغیر: شامل هزینههایی که در ترمینال یا در طول مسیر پدید می آید که میتوان به دو گروه تقسیم کرد، اول، هزینههای متغیری که به طور مطلق با مسافت طی شده مرتبط است؛ یعنی هرقدر که مسافت طی شده زیاد باشد هزینههای متغیر هم افزایش پیدا میکند، مثل هزینههای سوخت و عوارض. دوم، هزینههای جداگانه که به مسیر طی شده ارتباط ندارند مانند عوارض گمرکی و استفاده از ترمینال ها.
در فرایند لجستیک با انتخاب مدهای مختلف حملونقل هزینههای کلی تغییر پیدا میکند؛ اما در کل حملونقل جاده ای مجموع هزینههای لجستیک را کاهش می دهد به این صورت که در این نوع حمل ونقل هزینههای انبارداری وترمینالی وجود ندارد و همه هزینه ها در طول مسیر دقیق محاسبه می شود.
ث: لجستیک و حملونقل در ایران
با بررسی وضعیت اقتصادی به این تنیجه می رسیم که در ایران بحث مشتری مداری و کیفیت و ارائه خدمات به شکل مطلوب انجام نمی گیرد پس باید تولید کنندگان راه حل های عملیاتی و اجرایی مناسبی را ارائه دهند.
بر اساس مطالعات صورت گرفته در کشورهای مختلف، از کل هزینههای لجستیکی در هر کشور، ۶۲% آن متعلق به بخش حملونقل، ۳۴% به بخش نگهداری موجودی و انبارداری و ۴% مربوط به مدیریت و کنترل لجستیک است.
در حال حاضر ۶ تا ۷ درصد قیمت کالاها در جهان متأثر از هزینههای حملونقل است اما در ایران این عدد ۱۲% است. متوسط سهم هزینههای لجستیکی از قیمت تمامشده محصولات در جهان بین ۷.۹ تا ۳.۱۱ درصد و در ایران ۴.۱۹% از قیمت تمامشده است. پس در صورت مدیریت فعالیتهای لجستیکی در ایران میتوان کاهش ۸ تا ۱۰ درصدی هزینههای لجستیکی از قیمت تمامشده را شاهد بود که درنتیجه قیمت تمامشده محصولات ایرانی را تضمین میکند.
منبع : rmto.ir